শেষবাৰৰ বাবে আপডেট কৰা হৈছে: ৪ নৱেম্বৰ ২০২৪

ছিজন ২০২৪ IMPACT

-- ২০২৩ চনৰ তুলনাত ২২% অধিক ডালৰ চিকিৎসা কৰা হ'ব ^{[1] ।}
-- ২০২৩ চনৰ তুলনাত ৩ নৱেম্বৰলৈকে ডাল জ্বলোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ৬৫% ডুব গৈছে ^{[2] ।}

IMPACT 2022 & 2023: আপ পঞ্জাৱ চৰকাৰৰ ১.৫ বছৰ

-- পঞ্জাৱত ডাল জ্বলোৱাৰ সংখ্যা মুঠ ৪৭% হ্ৰাস ^{[3] ।}
-- নাছাৰ VIIRS উপগ্ৰহৰ মতে ২০১২ চনৰ পিছত ২০২৩ চনত পঞ্জাৱত সৰ্বনিম্ন পামত জুই ^[3:1]

পঞ্জাৱ বনাম হাৰিয়ানা : পঞ্জাৱত ২.৫গুণ বেছি ধান বীজ সিঁচিছে

পঞ্জাৱৰ ~৩২ লাখ হেক্টৰ ^[১:১] বনাম হাৰিয়ানাত ~১৩ লাখ হেক্টৰ ^[4]

Previous Govts : কংগ্ৰেছে আধা হৃদয়ৰ সমাধান কৰিছিল আৰু অভিযোগ কৰিছিল কেলেংকাৰী
-- ভাগৱত মান নেতৃত্বাধীন আপ চৰকাৰে ১১,২৭৫ টা মেচিন নিৰুদ্দেশ হোৱাৰ খবৰ
-- কংগ্ৰেছ শাসনকালত সংঘটিত হোৱা ১৫০ কোটি টকাৰ কেলেংকাৰিৰ সতৰ্কতা তদন্তৰ নিৰ্দেশ

¶ ¶ কাৰ্য্য পৰিকল্পনা ২০২৪

¶ ¶ লক্ষ্য

ষ্টাবল আশা কৰা হৈছে :
ধান খেতিৰ অধীনত ৩১.৫৪ লাখ হেক্টৰ মাটিত ১৯৫.২ লাখ মেট্ৰিক টন(LMT) ধানৰ খেৰ উৎপাদন হোৱাৰ আশা কৰা হৈছে ^{[5] ।}

পৰিকল্পিত চিকিৎসা :
১০০% ষ্টাবলৰ চিকিৎসা কৰা হ’ব ১মবাৰৰ বাবে অৰ্থাৎ ২০২৩ চনত ১৫৮.৬ এলএমটিৰ বিপৰীতে ১৯৫.২ এলএমটি

• ইন-চিটু ষ্টাবল মেনেজমেণ্টৰ অধীনত ১২৭ এলএমটি লক্ষ্য
• ৫৯.৬ এক্স-চিটু ষ্টাবল ব্যৱস্থাপনাৰ অধীনত এলএমটি লক্ষ্য
• ৮.৬ এল এম টি খাদ্য হিচাপে ^[৩:২]।

২০২৪ : ৬৬৩ খন গাঁও চিনাক্ত কৰা হৈছে যাৰ ৭৫% এলেকা যোৱা ৩ বছৰত পামৰ জুইৰ তলত আছিল ^[3:3]

¶ ¶ ক. ষ্টাবল হ্ৰাস কৰাৰ পদক্ষেপসমূহ

1. কৃষি উদ্ভাৱন : ধান আৰু ঘেঁহুৰ দ্ৰুত আৰু উন্নত জাত উদ্ভাৱন/প্ৰচাৰ কৰা যাতে ডাল খেতিৰ বাবে অধিক সময় উপলব্ধ হয় আৰু কম ডাল উৎপাদন হয়

• শস্যৰ জাতত কৃষিৰ উদ্ভাৱন কম ডালৰ সৈতে কম সময়ৰ শস্য পঞ্জাৱ চৰকাৰে

2. শস্যৰ বৈচিত্ৰ্যতা

• শস্যৰ বৈচিত্ৰ্যতা পঞ্জাৱ চৰকাৰৰ বিকল্প শস্যৰ প্ৰসাৰৰ ওপৰত বিশাল প্ৰচেষ্টা

¶ ¶ খ. ষ্টাবল চম্ভালিবলৈ পদক্ষেপসমূহ

1. স্থানীয় ব্যৱস্থাপনাত চি আৰ এম মেচিন ব্যৱহাৰ কৰি মাটিত ডালবোৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰাটো জড়িত হৈ থাকে

• পঞ্জাৱৰ দ্বাৰা শস্যৰ অৱশিষ্ট মেচিনৰ সৰ্বোচ্চ উপলব্ধতা আৰু ব্যৱহাৰ পঞ্জাৱত ২৪ একৰৰ বাবে ১ চি আৰ এম মেচিন

2. এক্স-চিটু মেনেজমেণ্টৰ অন্তৰ্গত পথাৰৰ পৰা ডাল উলিয়াই ষ্টাবল ভিত্তিক উদ্যোগসমূহক যোগান ধৰা

• ষ্টাবলৰ পৰা চিবিজি/বায়'-পাৱাৰ/ইথানল প্লাণ্ট সকলো কমিছড আৰু অনুমোদিত প্ৰকল্প
• ইটাৰ ভঁৰাল আৰু তাপ শক্তি কেন্দ্ৰৰ বাবে পেডি ষ্টাবলৰ পৰা পেলেট কাৰখানা
• শস্যৰ ডাল হিচাপে গৰু বাছমতী ষ্টাবল আৰু অন্য ৰাজ্যলৈ পৰিবহণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে

3. বায়’-ডিকম্প’জাৰ পাইলট

এই প্ৰকল্পটো হৈছে পুছা বায়’-ডিকম্প’জাৰ স্প্ৰে’ কৰি ষ্টাবল জ্বলোৱাৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ বিষয়ে

• ২০২৪ চনত বায়'-ডিকম্প'জাৰৰ জৰিয়তে পৰিচালনা কৰা হ'ব ৮,০০০ একৰ মাটিত ধানৰ খেৰ ^[5:1]
• পঞ্জাৱৰ আপ চৰকাৰসমূহে ২০২৩ চনত ৮,০০০ একৰ ^[6] আৰু ২০২২ চনত ৫,০০০ একৰ মাটিৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছিল ^{[7] ।}

4. সজাগতা অভিযান ^[3:4]

• ৰাজ্যৰ ১১,৬২৪খন গাঁৱত ৫,০০০ ন’ডেল অফিচাৰ, ১৫০০ ক্লাষ্টাৰ ক’অৰ্ডিনেটৰ আৰু ১২০০ ফিল্ড অফিচাৰক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হৈছে
• এই বিষয়াসকলে একচন টেকেন ৰিপ’ৰ্ট (এটিআৰ) নামৰ এটা মোবাইল এপ্লিকেচনৰ জৰিয়তে দৈনিক একচন টেকন ৰিপ’ৰ্ট শ্বেয়াৰ কৰিব লগা হয়।
• কৃষি কলেজৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, মোবাইল ভ্যান & পঞ্জাৱ চৰকাৰী বিষয়াক লৈ অভিযান আৰম্ভ কৰা হৈছিল
• লগতে প্ৰচাৰ ভ্যান, দেৱাল চিত্ৰ আৰু প্যাম্প্লেটৰ জৰিয়তে ধানৰ খেৰ জ্বলাব নোৱাৰাৰ বিষয়ে সজাগতা ^{[8] ।}

¶ ¶ ২০২৩: আপ চৰকাৰৰ প্ৰভাৱ

প্ৰভাৱ: ডাল জ্বলোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ২৬.৬০% হ্ৰাস (২ বছৰত মুঠ ৪৭%) ^{[9] ।}

৩২% বৃদ্ধি (২ বছৰত মুঠ ৫৮.৬%) পৰিচালিত ধানৰ খেৰ : ২০২২ চনত প্ৰায় ১২০ লাখ টন ধানৰ খেৰৰ তুলনাত প্ৰায় ১৫৮.৬ লাখ টন ধানৰ খেৰ ইন-চিটু আৰু এক্স-চিটু পদ্ধতিৰে পৰিশোধন কৰা হৈছিল ^{[10] [1 :২]}

• ২০২৩ চনত ১১.৫০ মিলিয়ন টন ষ্টাবল ইন-চিটু আৰু ৩.৬৬ মেট্ৰিক মেট্ৰিক ইন-চিটুত শোধন কৰা হৈছিল
• এক্স-চিটুত উদ্যোগিক বয়লাৰত ২.১ মেট্ৰিক, জৈৱবস্তু শক্তি কেন্দ্ৰত ০.৯৬ মেট্ৰিক, সংকোচিত জৈৱ গেছ কেন্দ্ৰত ০.৩০ মেট্ৰিক, জৈৱ ইথানল উদ্যোগত ০.১০ মেট্ৰিক, তাপ শক্তি কেন্দ্ৰত ০.২০ মেট্ৰিক টন অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল। ইয়াৰ উপৰিও ০.৭০ মেট্ৰিক টন খাদ্য হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল ^{[11] ।}
• ৰাজ্যৰ ১১,৬২৪ খন গাঁৱত ৪,২৩৩ জন ন'ডেল বিষয়া আৰু ৯৯৮ জন ক্লাষ্টাৰ সমন্বয়ক বাস্তৱ সময়ত জুইৰ কাণ্ড মোকাবিলা কৰিবলৈ আৰু ২০২৩ চনত কৃষকসকলক প্ৰতিটো পদক্ষেপতে পথ প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ ^{[12] ।}
• ১১৪৪টা এফআইআৰ(ধাৰা ১৮৮) পঞ্জীয়ন কৰা হৈছিল আৰু ২.৫৭ কোটি(১.৮৮ আদায় কৰা) জৰিমনা বিহা হৈছিল ^{[13] ।}

¶ ¶ ২০২২: আপ চৰকাৰৰ প্ৰভাৱ

প্ৰভাৱ: ষ্টাবল জ্বলোৱাৰ ক্ষেত্ৰত ৩০% হ্ৰাস

পৰিচালিত ধানৰ খেৰ ২০% বৃদ্ধি : ২০২১ চনত প্ৰায় ১০০ লাখ টন ধানৰ খেৰৰ তুলনাত প্ৰায় ১২০ লাখ টন ধানৰ খেৰ ইন-চিটু আৰু এক্স-চিটু পদ্ধতিৰে পৰিশোধন কৰা হৈছিল ^[10:1]

¶ ¶ ২০২১ চনলৈকে অৱস্থা: পূৰ্বৰ চৰকাৰ ^[14]

-- মাত্ৰ ৪৯% ষ্টাবল ইন-চিটু আৰু এক্স-চিটু পদ্ধতিৰে পৰিচালনা কৰা হৈছিল
-- A staggaring amount stubble burning cases: ২০২১ চনত ৭১,২৪৬ টা & ২০২০ চনত ৭৬,৫৯০ টা

সমাধান আৰু কেলেংকাৰীৰ চেষ্টা ^{[15] [7:1]} :

• পঞ্জাবে ৯০,৪২২ টা ষ্টাবল মেনেজমেণ্ট মেচিন বিতৰণ কৰিছিল আৰু কেন্দ্ৰই ২০১৮-২০২১ চনৰ ভিতৰত ₹৯৩৫ কোটি ৰাজসাহায্য প্ৰদান কৰিছিল BUT

২০২২ : ভাগৱত মান নেতৃত্বাধীন আপ চৰকাৰে ১১,২৭৫টা মেচিন নিৰুদ্দেশ হোৱাৰ খবৰ দিয়ে আৰু ১৫০ কোটি টকাৰ কথিত কেলেংকাৰীৰ ভিজিলেন্স তদন্তৰ নিৰ্দেশ দিয়ে

¶ ¶ পৃষ্ঠভূমি

• মূলতঃ ২টা ঋতু থাকে য’ত শস্য আৱৰ্তন কৰা হয়: মে’ মাহত ধান ৰোপণ & নৱেম্বৰ মাহত ঘেঁহু ৰোপণ
• ঘেঁহু আৰু চৰকাৰী সহায়ৰ অভাৱৰ বাবে পথাৰখন দ্ৰুতভাৱে প্ৰস্তুত কৰিবলৈ কৃষকসকলে ধান চপোৱাৰ অৱশিষ্ট ধ্বংসাৱশেষ জ্বলোৱাৰ আশ্ৰয় লয়
• এই পৰিঘটনা বছৰ বছৰ ধৰি সুবিধাজনক অভ্যাসত পৰিণত হৈছে আৰু উত্তৰ ভাৰতৰ প্ৰদূষণৰ মাত্ৰা বৃদ্ধিত যথেষ্ট অৰিহণা যোগাইছে ^{[16] ।}

বায়ুৰ গুণাগুণৰ ওপৰত প্ৰভাৱৰ উপৰিও ডাল জ্বলাই মাটিৰ উৎপাদনশীলতাত প্ৰভাৱ পেলায়, প্ৰয়োজনীয় পুষ্টিকৰ উপাদানসমূহ জ্বলাই আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ অণুজীৱবোৰক হত্যা কৰে অৰ্থাৎ সাৰ বা পচন সাৰ প্ৰয়োগৰ জৰিয়তে মাটিৰ উৰ্বৰতা ঘূৰাই পোৱাৰ অতিৰিক্ত খৰচ ^{[17] ।}

কেৱল পঞ্জাবতে ধানৰ তলত ৩০-৩২ লাখ হেক্টৰ মাটি আছে, য'ত ১৮০-২০০ লাখ টন ডাল উৎপাদন হয় ^[12:1]

তথ্যসূত্ৰ :

---

1. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/punjab-ppcbs-plan-to-manage-to-195-million-tonnes-of-crop-residue-in-2024-25/articleshow/111723044.cms ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. 21-958.html ↩︎

3. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/663- পাঞ্জাব-গাঁৱক-ডাল-জ্বলন-হটস্পট হিচাপে-চিনাক্ত-১০১৭২৭০২৪৫৫৫৪৬১. html ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

4. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/হাৰিয়ানাত প্ৰত্যক্ষ বীজযুক্ত ধান খেতিৰ বাবে-শুষ্ক-বতৰ-বৈষম্য-পৰিৱৰ্তন -101720205003600.html ↩︎

5. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/শস্য-অৱশিষ্ট-ব্যৱস্থাপনা-মই-ষ্ট্ৰ' -এমজিএমটি-নীতি-স্থানত-দত্তক-এটা-প্ৰত্যাহ্বান-এটা-প্ৰত্যাহ্বান/ ↩︎ ↩︎

6. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/103981283.cms ↩︎

7. https://www.livemint.com/news/india/heres-how-aap-led-punjab-govt-এ দিল্লী-প্ৰদূষণ -নিৰাময়ৰ বাবে-নিজৰ-ডাল-জ্বলন-যুদ্ধ-পৰিকল্পনা-11663387435327.html ↩︎ ↩︎

8. https://amritsar.nic.in/notice/অভিযান-ভেন-ৱাল-পেইন্টিং-ৰ জৰিয়তে-কৃষকৰ মাজত-সজাগ-সজাগ-সৃষ্টি-কৃষক-ৰ বাবে-হ্ৰস্বম্যাদী-নিবিদা-জাননী- আৰু-পেমফেল্ট-অণ্ডাৰ-ইন-চিটু-চিআৰএম-স্কিম-২০২৩-২৪/ ↩︎

9. https://www.deccanherald.com/india/পাণ্ডাবত ধানৰ ডাল-জ্বলন-ক্ষেত্ৰ-১১ বছৰৰ ভিতৰত সৰ্বনিম্ন- ৰিপৰ্ট-১১৬৬৭৯১.html ↩︎

10. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/ধানৰ ডাল- পাঞ্জাব-মেচিন-৮৯২৪৮৭২/ ↩︎ ↩︎

11. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/111723044.cms ↩︎

12. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/over-4k-nodal-officers-to-help-punjab-check-stabble-burning-101694199692497.html ↩︎ ↩︎

13. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/পাঞ্জাৱত-পামত- জুই-যোৱা-বছৰ-১১k-firs-আৰু-২৬cr-জৰিমনা-আৰোপ কৰা/articleshow/ 112960089.cms ↩︎

14. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/পাঞ্জাবে-২০২৩- খৰিফ-মৌসুম-৮৮৯১২৫৭-ৰ বাবে-প্ৰায়-২২০০০-ষ্ট্ৰ'-মেনেজমেণ্ট-মেচিন-প্ৰদান কৰাৰ-পৰিকল্পনা-আঁত ধৰিছে -৮৮৯১২৫৭/ ↩︎

15. https://www.business-standard.com/article/current-affairs/punjab-orders-probe-in-11-275-মিছিং- ক্ৰপ-অৱশিষ্ট-ব্যৱস্থাপনা-মেচিন-১২২০৮১৮০০১৯১_১ .html ↩︎

16. https://earthobservatory.nasa.gov/images/84680/stubble-burning-in-northern-india#:~:text=দ্রুতভাৱে প্ৰস্তুত কৰিবলৈ,অক্টোবৰ আৰু নৱেম্বৰ মাহত ধ্বংসাৱশেষ ↩︎

17. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666765720300119 ↩︎ ৰ দ্বাৰা প্ৰকাশিত