মণিপুৰ হিংসা অৰ্থাৎ কুকি-জো বনাম মেঠেইৰ যুঁজ আৰু এই নতুন বিধেয়ক 'নতুন খনি/বন আইন ২০২৩' সমূহে নতুন লিংক সৃষ্টি কৰে নেকি?

¶ ¶ মণিপুৰ জনজাতি, পাহাৰৰ মালিকীস্বত্ব আৰু সংৰক্ষণ ^{[1] [2]}

• জনসংখ্যাৰ প্ৰায় ৬০ শতাংশ গঠন কৰা মেইটেইসকলে বৰ্তমান মণিপুৰৰ মুঠ মাটিৰ মাত্ৰ ১০ শতাংশতে বাস কৰিব পাৰে
• বাকী ৯০% মণিপুৰ - পাহাৰীয়া জিলাৰে গঠিত - আদিবাসীসকলৰ, মূলতঃ কুকি আৰু নগাৰ
• মেইটেইসকল প্ৰধানকৈ হিন্দু আৰু বহুলাংশে ৰাজধানী ইম্ফল আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে থকা সমৃদ্ধিশালী উপত্যকাত বাস কৰে, আনহাতে মূলতঃ খ্ৰীষ্টান কুকি-জোসকলে সাধাৰণতে ৰাজ্যখনৰ পাহাৰত সিঁচৰতি হৈ থকা বসতিস্থলত বাস কৰে
• দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজত দীৰ্ঘদিনীয়া উত্তেজনা মাটি আৰু ৰাজহুৱা চাকৰিৰ প্ৰতিযোগিতাক কেন্দ্ৰ কৰিয়েই ঘূৰি আহিছে

সংঘৰ্ষৰ কথিত কাৰণ যেন প্ৰভাৱশালী আৰু ৰাজনৈতিকভাৱে শক্তিশালী মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ এছ টি মৰ্যাদাৰ দাবী

কুকি আৰু নগা জনগোষ্ঠীৰ অধিকাংশই এই পাহাৰত বাস কৰে আৰু অজনজাতি মেথেইয়ে পাহাৰত মাটি কিনিবলৈ দিয়া নহয়

¶ ¶ মণিপুৰ পাহাৰ আৰু বিৰল পৃথিৱী খনিজ ^{[3] [4] [5] [6]}

মণিপুৰত GSI (Geological Survey of India)ৰ জৰীপত মালাকাইট, এজুৰাইট আৰু মেগনেটাইটৰ উপৰিও নিকেল, কপাৰ আৰু প্লেটিনাম গ্ৰুপ এলিমেণ্ট (পিজিই) / প্লেটিনাম গ্ৰুপ মেটালৰ তথ্য পোৱা গৈছে।

• ~২ কোটি মেট্ৰিক টন চূণশিলৰ জমা
• ৬.৬৬ মেট্ৰিক টন ক্ৰ’মাইট সম্পদ

এইটো পাহাৰৰ মাটিৰ স্তৰৰ তলত অৱস্থিত যিটো ১০০০ বছৰ ধৰি জনজাতীয় লোকৰ বাসস্থান।

¶ ¶ মণিপুৰ পাহাৰ আৰু কৰ্পৰেট/বাণিজ্যিক স্বাৰ্থ ^[5:1]

এই আপুৰুগীয়া খনিজ পদাৰ্থৰ বাবে এই পাহাৰবোৰত বাণিজ্যিক আগ্ৰহ স্পষ্ট

¶ ¶ বন (সংৰক্ষণ) আইন ১৯৮০ ^{[7] [8] ।}

• ১৯৮০ আইনখনে প্ৰথমবাৰৰ বাবে সংৰক্ষিত বনাঞ্চল চিনাক্ত কৰি স্বাধীন ভাৰতত আইনী অধিকাৰ আৰু সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে
• ১৯৮০ চনৰ আইনখনে বিদ্যালয়, চিকিৎসালয় আৰু পথৰ বাহিৰে বনাঞ্চলৰ মাটিত যিকোনো ধৰণৰ বনাঞ্চল ধ্বংস আৰু উন্নয়নমূলক প্ৰকল্প হাতত লোৱাটো কঠিন কৰি তুলিছে

ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰ চৰকাৰৰ অনুমতিৰ বাহিৰেও অৰণ্যক দিয়া অধিকাৰৰ বাবে নাগৰিক সমাজৰ আদালতত প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ ক্ষমতা আছে

ইয়াৰ উপৰিও ১৯৯৬ চনৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায়দানত বনভূমিক অধিক বৰ্ধিত সুৰক্ষা প্ৰদান কৰা হয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰক অধিক বনভূমি চিনাক্ত কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰা হয়, যিটো পূৰ্বৰ ১৯৮০ চনৰ আইনত অধিসূচনা কৰা হোৱা নাছিল ^{[9] ।}

¶ ¶ নতুন বন (সংৰক্ষণ) ২০২৩ সংশোধনী আইন ^[10]

• ই অৰণ্যৰ আইনী অধিকাৰ কাঢ়ি লৈ যায়
• এই বিধেয়কখনে কিছুমান বিশেষ ধৰণৰ মাটিক এই আইনখনৰ পৰিসৰৰ পৰা ৰেহাই দিছে

ইয়াৰ ভিতৰত কৌশলগত আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা সম্পৰ্কীয় প্ৰকল্পৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ভাৰতৰ সীমান্তৰ ১০০ কিলোমিটাৰ ভিতৰৰ ভূমি অন্তৰ্ভুক্ত

সীমান্তৰ ওচৰত ১০০ কিলোমিটাৰ শাসনে উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ সকলো সৰু সৰু ৰাজ্য প্ৰায় গোটেইখন সামৰি লৈছে

• জটিল আৰু গভীৰভাৱে সোমাই থকা খনিজ পদাৰ্থৰ খনন ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তা সম্পৰ্কীয় প্ৰকল্পৰ অধীনত আহি আছে
• ১৯৮০ চনৰ ২৫ অক্টোবৰ আৰু ১৯৯৬ চনৰ আদালতৰ ৰায়ৰ পিছত যিখন মাটি বনাঞ্চল হিচাপে অধিসূচনা কৰা হৈছে, সেই মাটিক এই আইনত বনাঞ্চল হিচাপে গণ্য কৰা নহ’ব
• এই বিধেয়কখনে অতিৰিক্তভাৱে সংৰক্ষিত বনাঞ্চলত চিৰিয়াখানা, ছাফাৰী, পৰিৱেশ পৰ্যটনৰ সুবিধা, আৰু অন্যান্য উন্নয়নমূলক কাম চলোৱাৰ অনুমতি দিয়ে। শেহতীয়াকৈ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায় অনুসৰি সংৰক্ষিত বনাঞ্চলত চিৰিয়াখানা আৰু ছাফাৰী চলোৱা নিষিদ্ধ, কিন্তু এই আইনে সেই সিদ্ধান্ত বাতিল কৰে ^{[11] ।}
• বন সমান্তৰাল তালিকাৰ অন্তৰ্গত গতিকে ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰৰ বনাঞ্চলৰ ওপৰত আইন প্ৰণয়নৰ সমান অধিকাৰ আৰু ক্ষমতা আছে। কিন্তু এই আইনখনে কেন্দ্ৰক বনাঞ্চল আৰু খনন সম্পৰ্কীয় সামগ্ৰী যেনে কাঠৰ বাঁহ, আৰু খনিজ পদাৰ্থ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ অধিক ক্ষমতা দিলে অৰ্থাৎ আইনী প্ৰত্যাহ্বানৰ বাবে মুকলি?

¶ ¶ নতুন খনি আৰু খনিজ বিল ^[12]

• এই বিধেয়ক অনুসৰি ব্যক্তিগত খণ্ডক অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ সেই আপুৰুগীয়া পৃথিৱী খনন কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হৈছে

আগতে কেৱল চৰকাৰী খণ্ডৰ কোম্পানীকহে আপুৰুগীয়া মাটিৰ খনিজ খনন কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হৈছিল, এতিয়া কৰ্পৰেটে মূৰ দুপিয়াই পায়

¶ ¶ কৰ্মীসকলে কি কয়?

চহকী খনিজ, গেছৰ মজুত মণিপুৰ সংঘাতৰ প্ৰেৰণা বুলি কৰ্মীসকলে কয় ^{[13] ।}

তথ্যসূত্ৰ:

---

1. https://www.outlookindia.com/national/মণিপুৰত-কিয়- কুকি-মেইইটেই-সংঘাত-কেৱল-আৰু-জাতিগত-সংঘৰ্ষ-খবৰ -২৯০৩০৬ ↩︎

2. https://www.aljazeera.com/news/2023/8/9/ভাৰত-মণিপুৰত-কিয়-জাতি-জনগোষ্ঠীয়-হিংসা-অব্যাহত-তিনি-মাহ ধৰি-আছে ↩︎

3. https://www.researchgate.net/profile/Chandrashekhar-Azad-Kashyap/publication/272166094/figure/fig1/AS:295022357434385@1447350219929/মণিপুৰ-ৰ ভূতাত্ত্বিক-মানচিত্ৰ-৭-৭-এলেকা-ৰ পিছত-সংশোধিত- is-located-between-N-2350.png ↩︎ ৰ মাজত অৱস্থিত

4. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=7fea1c09c438d3ce5dc9dfec1c1feb59ccef7c39 ↩︎

5. https://www.thesangaiexpress.com/Encyc/2020/8/5/মণিপুৰত খননৰ পৰিকল্পনাৰ সূক্ষ্মতা।html ↩︎ ↩︎

6. https://dcimanipur.gov.in/en/খনিজ-ভিত্তিক-উৎপাদন / ↩︎

7. https://as.wikipedia.org/wiki/বন_সংৰক্ষণ_আইন, _১৯৮০ ↩︎

8. https://blog.ipleaders.in/বন- সংৰক্ষণ-আইন-১৯৮০-জানিব লাগিব / ↩︎

9. https://www.lawinsider.in/judgment/tn-godavarman-thirumulpad- বনাম-ভাৰতৰ সংঘ ↩︎

10. https://pib.gov.in/প্ৰেছৰিলিজআইফ্ৰেমপেজ. aspx?PRID=1942953 ↩︎

11. https://www.ndtv.com/india-news/বাঘ-সংৰক্ষিত-চিৰিয়াখানা -জংগল-ছাফাৰী-বিৰোধী-উচ্চতম-আদালত-পেনেল -৩৭৬০১৯৭ ↩︎

12. https://www.zeebiz.com/economy-infra/news-নতুন-খনি- আৰু-খনিজ-বিধেয়ক-জটিল-খনিজ-অন্বেষণ-আৰু-খনন-বৃদ্ধিৰ বাবে-প্ৰস্তাৱিত -247247 ↩︎

13. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/102238395.cms?from=mdr&utm_source=contentofinterest&utm_medium= টেক্সট&utm_campaign =cppst ↩︎