પંજાબ સરકાર દ્વારા પાક અવશેષ વ્યવસ્થાપન (CRM) મશીનોની મહત્તમ ઉપલબ્ધતા અને ઉપયોગ

છેલ્લું અપડેટ: 28 ડિસેમ્બર 2024

AAP [1] હેઠળ એક્સ-સીટુ મેનેજમેન્ટ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું

એકલા 2023 : 2000+ બેલર અને લગભગ એટલી જ સંખ્યામાં રેકનું વિતરણ કરવામાં આવી રહ્યું છે
વિ
પાછલા 5 વર્ષોમાં (2018-2022), રાજ્યમાં માત્ર કુલ 768 બેલર અને 681 રેકનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું હતું

2024 [2] : ઔદ્યોગિક એકમો માટે યુરોપમાંથી આયાત કરાયેલ ખાસ બિગ બેલર્સ

ભાજપની ખરાબ રાજનીતિ કે વાસ્તવિક નીતિ પરિવર્તન?

છેલ્લા 5 વર્ષમાં કેન્દ્રની ભાજપ સરકારે પાકના અવશેષોના સંચાલન માટે પંજાબને 100% ગ્રાન્ટ પ્રદાન કરી હતી પરંતુ 2023 માં તે ઘટાડીને 60% કરી દીધી હતી [3]

AAP સરકાર હોવાથી, અગાઉના કોંગ્રેસ શાસન દરમિયાન કૌભાંડોને કારણે વાસ્તવિક ખેડૂતોને લાભ આપવા બદલાયેલ સબસિડી શાસન હેઠળ CRM મશીનોનું વિતરણ કરવામાં આવે છે [4]

2018-19 થી સબસિડી પર પાકના અવશેષો માટે કુલ 1,46,540 મશીનો પૂરા પાડવામાં આવ્યાં [5]
-- 61,951 સુપર-સીડર્સ
-- 2,183 બેલર અને 2,039 રેકનો સમાવેશ થાય છે

bigbalers.jpg

1. CRM મશીનોની ઉપલબ્ધતામાં વધારો

1. સબસિડી યોજના [6]

  • સહકારી મંડળીઓ અથવા અન્ય સંસ્થાઓ માટે કૃષિ સાધનોની ખરીદી પર 80% સબસિડી
  • ખેડૂતો માટે કૃષિ ઓજારોની ખરીદી પર 50% સબસિડી

2. જિલ્લા સહકારી બેંકો દ્વારા લોન/સરળ ધિરાણ [6:1]

  • ખેડૂતો હવે પાક અવશેષ વ્યવસ્થાપન મશીનો ખરીદવા માટે રાજ્ય સહકારી બેંકો પાસેથી લોન મેળવી શકે છે
  • 802 બેંક શાખાઓ ઇઝી ક્રેડિટ ઓફર કરે છે
  • 7 ઑક્ટોબર 2024ના રોજ લૉન્ચ કરવામાં આવ્યું

2024 [7]

1. મશીન સબસિડી યોજના

  • 16,000 CRM મશીનો આપવામાં આવ્યા હતા [8]
  • હવે 2018 થી કુલ 145,000 થી વધુ મશીનોનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે [9]

હેવી ડ્યુટી 1100 ટ્રેક્ટર [10]

CRM સબસિડી હેઠળ પ્રથમ વખત ટ્રેક્ટર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહ્યા છે

  • મોટાભાગના ટ્રેક્ટર 35-40 એચપી પાવરના હોય છે, જ્યારે સ્ટબલ મેનેજમેન્ટ મશીનોને 50-60 એચપીવાળા ટ્રેક્ટરની જરૂર હોય છે.
  • ખેડૂતોના સ્વ-સહાય જૂથો, પંચાયતો અને સહકારી મંડળીઓ માટે ટ્રેક્ટર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહ્યા છે.
  • ખેડૂતો હવે આ ખેડૂતોના જૂથમાંથી આ ટ્રેક્ટર ભાડે રાખી શકશે

મોટા જામીનદારો [2:1]

  • ઔદ્યોગિક ગૃહો અને ઉદ્યોગ સાહસિકો માટે બિગ બેલર્સની આયાત કરવા માટે ₹20 કરોડ
  • મોટા જામીનદારો પર 65% સબસિડી ઓફર કરવામાં આવે છે જેની કિંમત ₹1 થી ₹1.5 કરોડની વચ્ચે હોય છે
  • આ જર્મની, સ્પેન અને હોલેન્ડથી આયાત કરવામાં આવે છે
  • દરેક મોટા જામીનદારને 1,000 એકર જમીન આવરી લેવાનું લક્ષ્ય છે

2023

દર 24 હેક્ટર માટે 1 CRM મશીન [11]
કુલ 1,38,022 CRM મશીનો અને 32.93 લાખ હેક્ટર ડાંગર હેઠળ

આ સીઆરએમ મશીનો ડાંગરના જડના ઇન-સીટુ અને એક્સ-સીટુ મેનેજમેન્ટનો ભાગ છે

  • આ વર્ષે આ મશીનોમાં 1,800 બેલર્સ નાના અને 30 મોટા બેલરનો સમાવેશ થાય છે
  • દિવસમાં 100 એકરથી વધુના બંડલ બનાવવાની ક્ષમતા સાથે 1 કરોડની કિંમતના મોટા બેલર્સ [12]

બીજેપીના ઓછા ભંડોળ છતાં, AAP સરકારે ~23000 પાકના અવશેષ મશીનો વિતરિત કરવા માટે પોતાના ખિસ્સામાંથી 140 કરોડ સાથે 350 કરોડની યોજના બનાવી છે [3:1]
- ઇન-સીટુ મેનેજમેન્ટ માટે 21,000 મશીનો
-- એક્સ-સીટુ મેનેજમેન્ટ માટે 1,800 બેલર્સ

2022 [13]

  • AAP પંજાબ સરકારે 2022માં ~27,000 મશીનોનું વિતરણ કર્યું

2. CRM મશીનોના મહત્તમ ઉપયોગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો [14]

નવા કસ્ટમ હાયરિંગ સેન્ટરો [15]

સીઆરએમના ઉપયોગને વધુ ટેકો આપવા માટે પંજાબમાં કુલ 23,792 કસ્ટમ હાયરિંગ સેન્ટર્સ (CHC) ની સ્થાપના કરવામાં આવી છે.

ઉન્નત કિસાન મોબાઈલ એપ [16]

સરળ ઍક્સેસ માટે 1.30+ લાખ CRM મશીનો મેપ કર્યા

  • આ ગેમ ચેન્જર મોબાઇલ એપ્લિકેશન ખેડૂતોને તેમની આસપાસના ઉપલબ્ધ કસ્ટમ હાયરિંગ સેન્ટર્સ (CHC) પરથી સરળતાથી મશીન બુક કરાવવા સક્ષમ બનાવે છે.
  • દરેક મશીનને ખેતીની જમીનના વિસ્તાર અનુસાર જીઓ-ટેગ કરવામાં આવે છે, જે મશીનના ઉપયોગની દેખરેખની સુવિધા આપે છે અને ખેડૂતો દ્વારા કરવામાં આવતી તમામ શેષ વ્યવસ્થાપન પ્રવૃત્તિઓનું દસ્તાવેજીકરણ કરે છે.
  • સીઆરએમ મશીનો બુક કરવામાં ખેડૂતોને મદદ કરવા માટે 5 હજાર ફેસિલિટેટર/નોડલ ઓફિસર
  • પંજાબના કૃષિ વિભાગ દ્વારા સપ્ટેમ્બર 2024 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું
  • અગાઉ તે આઇ-ખેત એપનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવતું હતું જે 2022 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું [13:1]

સંદર્ભો :

  1. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjab-residue-management-scheme-balers-farm-fires-9012744/ ↩︎

  2. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/under-pressure-to-check-farm-fires-punjab-sets-action-plan-in-motion-101724782160311.html ↩︎ ↩︎

  3. https://energy.economictimes.indiatimes.com/news/oil-and-gas/punjab-plans-to-provide-around-22000-straw-management-machines-for-2023-kharif-season/102707063 ↩︎ ↩︎

  4. https://www.business-standard.com/article/current-affairs/punjab-orders-probe-in-11-275-missing-crop-residue-management-machines-122081800191_1.html ↩︎

  5. https://www.newindianexpress.com/nation/2024/Nov/29/punjab-reports-70-per-cent-reduction-in-stubble-burning-highlights-ex-situ-management-efforts ↩︎

  6. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/punjab-co-op-bank-offers-subsidised-loan-on-straw-mgmt-machines-101728241723038.html ↩︎ ↩︎

  7. https://www.business-standard.com/industry/agriculture/punjab-govt-to-procure-over-11-000-crm-machines-to-check-stubble-burning-124091001256_1.html ↩︎

  8. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=196857 ↩︎

  9. https://www.dailypioneer.com/2024/state-editions/punjab-farmers-already-acquire-over-14k-crm-machines-against-sanctioned-21-958.html ↩︎

  10. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/farmer-groups-to-get-1100-tractors-for-stubble-mgmt/articleshow/113407557.cms ↩︎

  11. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/managing-crop-residue-i-straw-mgmt-policy-in-place-adoption-remains-a-challenge/ ↩︎

  12. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/punjab-farmers-to-get-balers-to-clear-stubble-101694367352155.html ↩︎

  13. https://www.livemint.com/news/india/heres-how-aap-led-punjab-govt-planning-its-stubble-burning-fight-to-alleviate-delhi-pollution-11663387435327.html ↩︎ ↩︎

  14. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/paddy-stubble-punjab-machines-8924872/ ↩︎

  15. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/103981283.cms ↩︎

  16. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/revolutionary-unnat-kisan-app-launches-for-easy-booking-of-crop-residue-management-machines-in-punjab/articleshow/113718563.cms ↩︎