છેલ્લું અપડેટ: 4 ઑક્ટો 2024

આઝાદી પછીના યુગમાં પહેલીવાર નવી કેનાલ ^[1]

149.53 કિલોમીટર લાંબી માળવા કેનાલ પ્રોજેક્ટ ~2 લાખ એકર જમીનની સિંચાઈની જરૂરિયાતો પૂરી કરશે ^[1:1]

પાણીના હિસ્સાની ખોટ : હાલમાં પંજાબને ભાકરા ડેમમાંથી તેના ભથ્થાના માત્ર 68% જ મળે છે ^[2]
- રાજસ્થાનને લગભગ 125% અને હરિયાણાને 110-115% મળે છે
-- માલવા કેનાલ આ વિસંગતતાને દૂર કરવામાં અને સંતુલન બનાવવામાં મદદ કરશે

¶ ¶ લાભો ^[2:1]

સમગ્ર ફિરોઝપુર ફીડર વિસ્તારના 190 ગામોને પણ સતત પાણી મળવાનું શરૂ થશે

• કેનાલોના પરિભ્રમણની હવે જરૂર રહેશે નહીં
• દક્ષિણ માલવાના 4 જિલ્લાઓ - ફાઝિલ્કા, મુક્તસર સાહિબ, ભટિંડા અને ફરીદકોટમાં સિંચાઈની સુવિધા વધારવામાં આવશે.
• ફિરોઝપુર (28 ગામો), ફરીદકોટ (10 ગામો), અને મુક્તસર (24 ગામો) જિલ્લાઓને લાભ મળવાનો અંદાજ છે.

¶ ¶ વિગતો ^[1:2]

• કેનાલ 149.53 કિલોમીટર લાંબી, 50 ફૂટ પહોળી અને 12.6 ફૂટ ઊંડી હશે.
• માળવા કેનાલમાં 2 હજાર ક્યુસેકથી વધુ પાણી આવશે
• ફિરોઝપુર જિલ્લામાં સતલજ નદી પર હરિકે હેડવર્કસ ખાતેથી નીકળશે
• સૂચિત નહેર, જે હરિયાણાની સરહદની નજીક મુક્તસર જિલ્લાના વારિંગ ખેરા ગામમાં પૂંછડીથી બંધ થશે ^[2:2]
• સરહિંદ ફીડર અને રાજસ્થાન ફીડર કેનાલોને સમાંતર વહેશે, બાદમાંની પૂર્વમાં ^[2:3]
• રાજસ્થાન ફીડરની ડાબી બાજુએ રાજસ્થાનની બિનઉપયોગી જમીન પર કેનાલ બનાવવાની દરખાસ્ત છે.
• 5 માર્ચ 2024 : એફએમ હરપાલ ચીમા દ્વારા બજેટ 2024-25 દરમિયાન પ્રોજેક્ટની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી

¶ ઐતિહાસિક ^[1:3]

ફરિદકોટ અને મુક્તસર વચ્ચેના સરહિંદ ફીડર પર 300 થી વધુ લિફ્ટ પંપ કાર્યરત છે, જે રાજસ્થાન ફીડરના બીજા કાંઠાના વિસ્તારને સિંચાઈ કરે છે ^[2:4]

• રાજસ્થાન ફીડર, 18,000 ક્યુસેકની ક્ષમતા ધરાવે છે અને નહેરુના કાર્યકાળ દરમિયાન (ભૂતપૂર્વ પીએમ જવાહર લાલ નહેરુ) પર હસ્તાક્ષર કરાયેલા કરારોને કારણે પંજાબમાં કોઈ તેને સ્પર્શી શકતું નથી.
• સરહિંદ ફીડર કેનાલ પંજાબની છે અને તેમાં 5000 ક્યુસેક પાણી વહે છે

સંદર્ભો :

---

1. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/malwa-canal-to-irrigate-2-lakh-acres-in-southern-punjab-mann-101722101543329.html ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://indianexpress.com/article/explained/in-water-starved-punjab-plans-for-a-new-irrigation-canal-raise-several-concerns-9499220/lite/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎