તારીખ: 21 જૂન 2023

-- પંજાબ વિધાનસભાએ રાજ્યની યુનિવર્સિટીઓના ચાન્સેલર તરીકે રાજ્યપાલને હટાવવાનું બિલ પસાર કર્યું ^[1]
-- સમાન બિલ પસાર કરનાર ચોથું રાજ્ય બન્યું ^[1:1]
-- અત્યાર સુધી માત્ર ગુજરાતના બિલ પર રાજ્યપાલ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે ^[2]

¶ વિવિધ કમિશન દ્વારા ભલામણો

પુન્ચી કમિશન ^{[3] [4]}

• તે અવલોકન કરે છે કે ચાન્સેલર તરીકે રાજ્યપાલની ભૂમિકા કાર્યાલયને વિવાદો અથવા જાહેર ટીકાઓ માટે ખુલ્લા પાડી શકે છે.
• આથી રાજ્યપાલની ભૂમિકા માત્ર બંધારણીય જોગવાઈઓ સુધી સીમિત હોવી જોઈએ

સરકારિયા કમિશન ^[3:1]

• સરકારિયા કમિશને ભલામણ કરી હતી કે રાજ્યની વિધાનસભાઓએ રાજ્યપાલને વૈધાનિક સત્તાઓ આપવાનું ટાળવું જોઈએ, જેની કલ્પના બંધારણ દ્વારા કરવામાં આવી નથી.

યુજીસી ^[5]

• યુજીસી માને છે કે કુલપતિઓની નિમણૂક રાજ્યોના ડોમેન હેઠળ છે
• અને ઉચ્ચ શિક્ષણ નિયમનકાર (યુજીસી) ત્યારે જ હસ્તક્ષેપ કરી શકે છે જ્યારે વાઇસ ચાન્સેલરની નિમણૂકમાં વિસંગતતાઓ હોય.

¶ અગાઉના દાખલાઓ ^{[5:1] [4:1]}

• એપ્રિલ 2022 માં, તમિલનાડુ વિધાનસભાએ વીસીની નિમણૂકની સત્તા સ્થાનાંતરિત કરવા માટે બે બિલ પસાર કર્યા.
• 15 જૂન, 2022 ના રોજ, પશ્ચિમ બંગાળ યુનિવર્સિટી કાયદા (સુધારા) બિલ, 2022 વિધાનસભા દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું હતું.
• 2021 માં, મહારાષ્ટ્રે રાજ્યની જાહેર યુનિવર્સિટીઓના વાઇસ ચાન્સેલરની નિમણૂક કરવાની પ્રક્રિયામાં સુધારો કર્યો પરંતુ ત્યારપછીની ભાજપ+ સરકાર દ્વારા તેને પૂર્વવત્ કરવામાં આવ્યો .
• કેરળમાં પણ આવી જ વિધાનસભા પસાર થઈ
• રાજસ્થાને પણ સમાન કાયદા માટેનો ડ્રાફ્ટ બિલ તૈયાર કર્યો છે

આ તમામ કાયદાઓ હજુ પણ રાજ્યપાલોની મંજૂરીની રાહ જોઈ રહ્યા છે

¶ ગુજરાત ^{[5:2] [6] [2:1]}

-- ગુજરાત વિધાનસભાએ 2013 માં રાજ્યની યુનિવર્સિટીઓના વાઇસ ચાન્સેલર તરીકે રાજ્યપાલને દૂર કરવા માટે ગુજરાત યુનિવર્સિટી કાયદા (સુધારા) બિલ પણ પસાર કર્યું હતું.
- કેન્દ્રમાં ભાજપ સત્તામાં આવ્યા બાદ 2015માં રાજ્યપાલ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા

સંદર્ભ :

---

1. https://www.hindustantimes.com/india-news/punjab-assembly-unanimously-passes-bill-making-cm-chancellor-of-state-run-universities-replacing-governor-101687288365717.html ↩︎ ↩︎

2. https://timesofindia.indiatimes.com/city/ahmedabad/governor-signs-away-all-his-powers-over-varsities/articleshow/47570498.cms ↩︎ ↩︎

3. https://prsindia.org/theprsblog/explained-role-of-governor-in-public-universities?page=9&per-page=1 ↩︎ ↩︎

4. https://www.outlookindia.com/national/explained-can-a-governor-be-removed-as-a-chancellor-of-universities-what-previous-incidents-say-news-235892 ↩︎ ↩︎

5. https://www.thehindu.com/news/national/ugc-not-to-interfere-in-opposition-states-move-to-remove-governors-as-chancellors-of-universities/article66676290.ece ↩︎ ↩︎ ↩︎

6. https://prsindia.org/files/bills_acts/bills_states/gujarat/2020/Bill 26 of 2020 Gujarat.pdf ↩︎