માત્ર સ્વસ્થ રાષ્ટ્ર સમૃદ્ધ રાષ્ટ્ર બની શકે છે

પરંતુ 2022-23 BE મુજબ, સંયુક્ત કેન્દ્ર અને રાજ્યો દ્વારા કુલ આરોગ્ય ખર્ચ = GDPના માત્ર 2.1% ^[1]

¶ ¶ ખિસ્સામાંથી (OOP) ખર્ચ ^[2]

માર્ચ 2022 થી વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) ના અહેવાલના અંદાજ મુજબ

17% થી વધુ પરિવારો દર વર્ષે આપત્તિજનક સ્તરે આરોગ્ય ખર્ચ કરે છે

OOP ના 70% ખર્ચ દર્દીની સંભાળ*, ખાસ કરીને દવાઓમાંથી મેળવવામાં આવે છે

આરોગ્ય પર OOPના ઊંચા ખર્ચને કારણે વાર્ષિક 55 મિલિયન ભારતીયો ગરીબીમાં જાય છે

* _{આઉટ પેશન્ટ કેર = હોસ્પિટલમાં દાખલ કર્યા વિના કરવામાં આવતી તબીબી સેવાઓ}

¶ ¶ કોવિડ અસર અને હજુ પણ માત્ર પુનઃપ્રાપ્ત ^[3]

• જો કે નાણાકીય વર્ષ 23 માં વપરાશ ખર્ચ 7.7 ટકા વધવાની ધારણા છે પરંતુ તે મોટાભાગે મધ્યમ વર્ગ અને સમૃદ્ધ પરિવારો દ્વારા વપરાશની તરફેણમાં અત્યંત વિકૃત છે

કુલ ઘરની નિકાલજોગ આવકમાં નીચેની 20 વસ્તીનો હિસ્સો

• પ્રી-કોવિડમાં 6.5%
• કોવિડ-19 દરમિયાન ઘટીને 3%
• ફરીથી હવે 4.5% સુધી
  _{(2016, 2021 અને 2023 ના સર્વેક્ષણો દર્શાવે છે)}

એટલે કે નીચેના 40% પરિવારોમાંથી મોટા ભાગના લોકો હજુ પણ ખરીદ શક્તિની પુનઃપ્રાપ્તિ પર છે

કારણ કે તેઓ હાલમાં તેમના વપરાશનું સંચાલન કરી રહ્યા છે અને રોગચાળા દરમિયાન લીધેલા વપરાશ સંબંધિત દેવું પણ ચૂકવી રહ્યા છે.

¶ ખાનગી ક્ષેત્ર ^[2:1]

ખાનગી:
-> 90% દવાઓનું વિતરણ
-> ~15,097 હોસ્પિટલોમાંથી 68%
-> ~625,000 હોસ્પિટલ બેડમાંથી 37%
-> તમામ એક્સ-રે મશીનો અને સીટી સ્કેનર્સમાંથી 85%
-> તમામ MRI અને અલ્ટ્રાસોનોગ્રાફી મશીનોમાંથી 80%

¶ સરકાર ^[2:2]

2022-23 BE મુજબ, સંયુક્ત કેન્દ્ર અને રાજ્યો દ્વારા કુલ આરોગ્ય ખર્ચ = GDPના માત્ર 2.1% ^[1:1]

નીચેનો ગ્રાફ બતાવે છે કે સાથી વિકાસશીલ દેશોમાં પણ ભારત સ્વાસ્થ્ય ખર્ચમાં કેવી રીતે પાછળ છે

નીચે આપેલા આલેખ દર્શાવે છે કે આરોગ્યના અતિશય કુલ ખર્ચમાં પણ સરકારનો હિસ્સો કેટલો ઓછો છે એટલે કે મોટાભાગે નફાના ભૂખ્યા ખાનગી રોકાણો દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે ^[4]

નાણાકીય વર્ષ 2019 માં તમામ સરકાર (કેન્દ્ર + રાજ્ય)ના આરોગ્ય ખર્ચનો હિસ્સો 40.6 ટકા સુધી પહોંચી ગયો છે ^[4:1]

¶ હોસ્પિટલની પથારી ^[2:3]

10,000 વસ્તી દીઠ હોસ્પિટલના પથારીની સંખ્યાને ધ્યાનમાં લેતાં ચોંકાવનારી સ્થિતિ
-- 2/3 બાંગદેશ
-- ઇન્ડોનેશિયાનો 50%
-- ચીનમાં 10% પથારી

છેલ્લા 2 દાયકામાં હોસ્પિટલની પથારી
- ચીને તેની પથારી વધારીને 10,000 વસ્તી દીઠ 2.5x કરી છે
-- ભારતે 10,000 વસ્તી દીઠ પથારીની સંખ્યામાં શૂન્ય વૃદ્ધિ દર્શાવી છે

ઉપરના ડેટામાં ખાનગી દ્વારા હોસ્પિટલના પથારીનો સમાવેશ થાય છે, જો માત્ર સરકારી હોસ્પિટલો હોય તો

¶ આરોગ્ય કાર્યકરો ^[2:4]

2018માં ભારતના આરોગ્ય કર્મચારીઓની સંખ્યા 5.7 મિલિયન હોવાનો અંદાજ હતો

¶ ગ્રામીણ વિ શહેરી

10,000 વસ્તી દીઠ ડોકટરોની સંખ્યા
-- શ્રીલંકા કરતાં પણ ઓછું
-- ચીનમાં 45% ડોકટરો
-- બ્રાઝિલનો 40%

સંદર્ભો:

---

1. https://news.abplive.com/india-at-2047/india-healthcare-spending-looks-up-following-covid-pandemic-lowest-among-brics-nations-neighbours-1579245 ↩︎ ↩︎

2. https://apo.who.int/publications/i/item/india-health-system-review ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

3. https://www.price360.in/articles-details.php?url=india-in-all-its-spender ↩︎

4. https://news.abplive.com/business/budget/economic-survey-2023-nirmala-sitharaman-govt-health-expenditure-share-in-gdp-increases-highlights-1579106 ↩︎ ↩︎