അവസാനം അപ്ഡേറ്റ് ചെയ്തത്: 18 മെയ് 2024

2023 ഡിസംബറോടെ , മലിനജല സംസ്കരണ ശേഷിയുടെ 813 എംജിഡി എന്ന ഈ നാഴികക്കല്ല് കൈവരിക്കാൻ ഡൽഹി പദ്ധതിയിട്ടിട്ടുണ്ട്, 2024 ജൂണിൽ 964.5 എംജിഡി ആയി ഉയർത്താനാണ് ലക്ഷ്യമിടുന്നത്.
-- ബിജെപിയുടെ സർവീസസ് നിയന്ത്രണത്തിന് ശേഷം പദ്ധതികൾ പാളം തെറ്റി

2025 ഫെബ്രുവരിയോടെ യമുനയെ സ്നാന നിലവാരത്തിലേക്ക് ശുദ്ധീകരിക്കാൻ എഎപി പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാണ് ^[1]

-- ശുദ്ധീകരിക്കാതെ യമുന നദിയിലേക്ക് പോകുന്ന മൊത്തം മലിനജലത്തിൻ്റെ ശതമാനം 2021-ൽ 26% ആയിരുന്നത് 2022-ൽ 24.5% ആയി കുറഞ്ഞു ^[2]
-- യമുനയിലേക്കുള്ള മലിനീകരണ ഭാരത്തിൽ മലിനജല ഖരപദാർത്ഥങ്ങളുടെ ശരാശരി നീക്കം 36.04 TPD (ടൺ പ്രതിദിനം) നിന്ന് 40.86 TPD ആയി വർദ്ധിച്ചു ^[2:1]

¶ ¶ ഇത് നേടുന്നതിനുള്ള പദ്ധതികൾ എന്തൊക്കെയാണ്?

¶ ¶ 1. പുതിയ STP നിർമ്മാണവും നിലവിലുള്ള STP-കൾ നവീകരിക്കുകയും ചെയ്യുക

• ഡൽഹി മലിനജല സംസ്കരണം

¶ ¶ 2. ഡ്രെയിനുകൾ ടാപ്പിംഗും വൃത്തിയാക്കലും

ഹരിയാനയിൽ നിന്ന് നജഫ്ഗഡ് ഡ്രെയിനിലേക്ക് വരുന്ന മലിനജലം ഉൾപ്പെടെ യമുന നദിയിലേക്ക് ഒഴുകുന്ന മൊത്തം 22 ഡ്രെയിനുകൾ ഉത്തർപ്രദേശിൽ നിന്ന് ഷഹ്ദാര ഡ്രെയിനിലേക്ക് വരുന്നു ^[3]
-- 2023 നവംബർ വരെ 10 ഡ്രെയിനുകൾ ടാപ്പ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്
-- 02 ഡ്രെയിനുകൾ ഭാഗികമായി ടാപ്പ് ചെയ്തിട്ടുണ്ട്
-- 02 വലിയ ഡ്രെയിനുകൾ (നജഫ്ഗഡ് & ഷഹ്ദാര) ഗണ്യമായി ടാപ്പുചെയ്‌തു

ഏപ്രിൽ 2022: നജഫ്ഗഡ് സപ്ലിമെൻ്ററിയിലേക്കും ഷഹ്ദാര ഡ്രെയിനിലേക്കും ഒഴുകുന്ന 453 സബ് ഡ്രെയിനുകളിൽ 405 എണ്ണവും ടാപ്പ് ചെയ്തു ^[2:2]

¶ ¶ ഇൻ-സിറ്റു ട്രീറ്റ്മെൻ്റ് സോണുകൾ

നജഫ്ഗഡ്/സപ്ലിമെൻ്ററി, ഷഹ്ദാര ഡ്രെയിനുകളിൽ 10 സ്ഥലങ്ങളിൽ ഇവ സൃഷ്ടിക്കും ^[4]

ഇൻ-സിറ്റു രീതികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു:

• ഫ്ലോട്ടിംഗ് ബൂമുകൾ
• വെയറുകൾ (ഒരുതരം ചെറിയ അണക്കെട്ട്)
• വായുസഞ്ചാര ഉപകരണം
• പൊങ്ങിക്കിടക്കുന്ന തണ്ണീർത്തടം
• വെള്ളത്തിൽ നുരയുണ്ടാക്കുന്ന ഫോസ്ഫേറ്റിൻ്റെ അളവ് കുറയ്ക്കാൻ ചില തന്ത്രപ്രധാനമായ സ്ഥലങ്ങളിൽ കെമിക്കൽ ഡോസിംഗ് ^[4:1]

¶ ¶ 3. മലിനജല ലൈനുകൾ സ്ഥാപിക്കൽ ^[5]

അപ്ഡേറ്റ്: മാർച്ച് 2024

• വീടുകളിൽ നിന്നുള്ള ശുദ്ധീകരിക്കാത്ത മലിനജലത്തിൻ്റെ 90% നദിയിലേക്കാണ് ഒഴുകുന്നത് ^[6]
• ഇത് തടയുന്നതിനായി, ഡൽഹി സർക്കാർ അനധികൃത കോളനികളിൽ മലിനജല ലൈനുകൾ സ്ഥാപിക്കാനും ഡൽഹിയിലുടനീളമുള്ള മലിനജല ശൃംഖല മെച്ചപ്പെടുത്താനും ശ്രമിക്കുന്നു ^[7]
• 683 ജെജെ ക്ലസ്റ്ററുകളിൽ 383 എണ്ണം ഇതിനകം കുടുങ്ങിക്കിടക്കുകയും മലിനജലം സംസ്കരിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട് ^[2:3]
• 4 ലക്ഷത്തിലധികം കുടുംബങ്ങളെ ഇതിനകം കണക്‌റ്റ് ചെയ്‌തു, കൂടാതെ 571 ജുഗ്ഗി-ജോപ്രി ക്ലസ്റ്ററുകൾ ടാപ്പ് ചെയ്‌തു[^6]

¶ ¶ 4. തുമ്പിക്കൈ അഴുക്കുചാലിലെ ഡിസിലിംഗ് ^[7:1]

• സപ്ലിമെൻ്ററി ഡ്രെയിനുകളുടെ ചെളി നജഫ്ഗഡ് ഡ്രെയിനിലേക്ക് പോകാതിരിക്കാൻ പിഡബ്ല്യുഡിയും (പബ്ലിക് വർക്ക് ഡിപ്പാർട്ട്‌മെൻ്റ്) ഡെസിൽറ്റിംഗ് നടത്തുന്നുണ്ട്.
• നജഫ്ഗഡ് ഡ്രെയിനിൽ നിർമിച്ച കലുങ്കുകൾ നന്നാക്കാനുള്ള ശ്രമത്തിലാണ് പിഡബ്ല്യുഡി

¶ ¶ പശ്ചാത്തലം

യമുന ആക്ഷൻ പ്ലാൻ 1993 (YAP), ഇന്ത്യ-ജപ്പാൻ സർക്കാരുകൾ തമ്മിലുള്ള ഉഭയകക്ഷി പദ്ധതിയിലൂടെ നദി പുനഃസ്ഥാപിക്കുന്നതിനായി, 1,500 കോടി രൂപ YAP-ന് ചെലവഴിച്ചു , 1,174 കോടി രൂപയുടെ പദ്ധതി പുനഃക്രമീകരിച്ചു, പക്ഷേ പദ്ധതി പരാജയപ്പെട്ടു ^[8]

• നജഫ്ഗഡ് ഡ്രെയിൻ യഥാർത്ഥത്തിൽ സാഹിബി നദിയാണ് . തലസ്ഥാനത്ത് കഴിഞ്ഞ ദശകങ്ങളിൽ സാഹിബി നദി നജഫ്ഗഡ് ഡ്രെയിനാണെന്ന് തിരിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട് ^[7:2]
• വസീറാബാദിനും ഓഖ്‌ലയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള നദിയുടെ 22 കിലോമീറ്റർ ദൈർഘ്യം, നദിയുടെ നീളത്തിൻ്റെ 2% ൽ താഴെയാണ്, അതിൻ്റെ മലിനീകരണത്തിൻ്റെ 80% വരും.

റഫറൻസുകൾ :

---

1. https://news.abplive.com/delhi-ncr/delhi-several-major-yamuna-cleaning-projects-running-behind-schedule-in-delhi-says-report-1637017#:~:text=ദില്ലി സർക്കാർ ലിറ്ററിന് അഞ്ച് മില്ലിഗ്രാമിൽ കൂടുതൽ ഉണ്ടാക്കി . ↩︎

2. https://ddc.delhi.gov.in/sites/default/files/multimedia-assets/outcome_budget_2022-23.pdf ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

3. https://delhiplanning.delhi.gov.in/sites/default/files/Planning/chapter_8.pdf ↩︎

4. https://www.indiatoday.in/india/delhi/story/delhi-government-5-point-action-plan-to-clean-yamuna-by-2025-2357222-2023-04-07 ↩︎ ↩︎

5. https://delhiplanning.delhi.gov.in/sites/default/files/Planning/chapter_13.pdf ↩︎

6. https://www.indiatimes.com/explainers/news/sources-of-pollution-in-yamuna-567324.html ↩︎

7. https://www.cityspidey.com/news/20134/delhi-jal-board-to-upgrade-all-its-stps-and-increase-their-capacity-in-18-months ↩︎ ↩︎ ↩︎

8. https://www.dnaindia.com/delhi/report-rs-1515-crore-spent-on-yamuna-conservation-minister-satya-pal-singh-2698588 ↩︎