अंगणवाडी केंद्रे: पोषण पूर्ततेसह आधुनिक क्रिचमध्ये रूपांतरित

शेवटचे अपडेट: 10 मार्च 2024

75+ वर्षे लागोपाठच्या सरकारांनी दुर्लक्षित केले, AAP सरकारांनी नाही

"आतापर्यंत अंगणवाडी हे मुलांना मध्यान्ह भोजन आणि पोषण पुरवण्याचे केंद्र मानले जायचे, परंतु आता, आम्हाला ती संकल्पना बदलायची आहे. आम्ही त्याचे बालपणीच्या शिक्षण केंद्रात रूपांतर करू" - मुख्यमंत्री केजरीवाल [१]

देशातील प्रमुख पोषणतज्ञांनी मेन्यू तयार केला आहे, 8 लाख महिला आणि मुलांच्या पोषणविषयक गरजा पूर्ण केल्या आहेत [2]

कुपोषित मुलांमध्ये ~2 लाख (2014) वरून 91.5% घट 16,814 (2024) [2:1]

दिल्लीतील कार्यरत आंगणवाडी केंद्रांची (AWCs) संख्या: 10897 [3]

1. इन्फ्रा बूस्ट

मोहल्ला प्लेस्कूल [४] [५]

ही अंगणवाडी हब केंद्रे आहेत, 2-4 अस्तित्वात असलेल्या अंगणवाड्यांना एकत्र करून तयार करण्यात आले आहेत.

mohallaplayschool.png

सहभागी अंगणवाड्यांची संसाधने एकत्र करून, पुढील गोष्टी शक्य झाल्या:

  • मोठ्या क्षेत्राचे भाडे
  • विनामूल्य खेळण्यासाठी जागा
  • मुलांचे वयानुसार वेगळे करण्यासाठी अनेक खोल्या
  • अनेक कामगार आणि मदतनीस यांचे एकत्रित प्रयत्न

प्रायोगिक टप्प्यात, 390 अंगणवाडीसह 110 अंगणवाडी हब तयार करण्यात आले आहेत.

अंगणवाडी ऑन व्हील्स [६]

12 ऑक्टोबर 2021 : मनीष सिसोदिया यांनी हा अनोखा उपक्रम सुरू केला

ज्या मुलांसाठी अंगणवाडी केंद्रात येऊ शकत नाही

  • त्यांना पोषक आहार देणे
  • त्यांच्या शैक्षणिक आणि आरोग्यविषयक गरजा पूर्ण करण्यासाठी

पृ 2. केंद्रीकृत स्वयंपाकघर [७]

सरकार दररोज 8 लाखांहून अधिक लाभार्थ्यांसाठी 11 केंद्रीकृत स्वयंपाकघरे चालवते, जेवण आणि टेक-होम रेशन (THR) तयार करते

-- 1 कोंडली येथील स्वयंपाकघर पूर्व दिल्लीतील 604 अंगणवाडी केंद्रांना सेवा देते [७:१]
-- तिग्रीमधील आणखी एक दक्षिण दिल्लीतील 775 अंगणवाड्या केंद्रांना सेवा देते [8]

delhianganwadikitchen.jpeg

शिजवलेले पौष्टिक आणि सुरक्षित जेवण [२:२]

  • ज्वारी, बाजरी, नाचणी, राजमा, चणे आणि मसूर (मल्टीग्रेन) यांसारख्या उच्च-प्रथिने घटकांचा वापर करून पदार्थ बनवले जातात.

स्वयंचलित मशीन

  • किचनमध्ये अत्याधुनिक यंत्रसामग्री आणि प्रगत प्रक्रियांचा वापर केला जातो
  • झिरो ह्युमन टच: धान्य साफसफाई ते पॅकेजिंगसाठी पूर्णपणे स्वयंचलित मशीन

टेक-होम रेशन

  • यामध्ये पॅक केलेले न शिजवलेले दलिया आणि खिचडी प्रिमिक्स, स्तनपान करणा-या माता आणि लहान मुलांसाठी जेवणाचा समावेश आहे

स्वयंपाकघरातील अन्नाच्या गुणवत्तेची कडक तपासणी, स्वच्छतेच्या नियमांचे पालन आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर हे पौष्टिक आणि सुरक्षित जेवण देण्याबाबत सरकारची वचनबद्धता दर्शविते [७:२]

3. शैक्षणिक किट

खेळ पितारा किट्स [९] [१०] [११]

  • 35-आयटम किट, विस्तृत संशोधनानंतर विकसित
  • तरुण विद्यार्थ्यांच्या सर्वांगीण विकासासाठी खास डिझाइन केलेले खेळाच्या वस्तू आणि पुस्तकांनी भरलेला एक जादूई बॉक्स.
  • किटमध्ये फेरफार, व्हिज्युअल वाचन साहित्य, मॉडेल, कोडी आणि गेम, स्टेशनरी समाविष्ट आहे
  • प्रत्येक अंगणवाडी केंद्राला "खेळ-पिटारा" किटचे शिक्षण "मजेदार आणि संवादी-आधारित" बनवण्यासाठी

खेल पितारा किटवर दैनिक जागरणचा अहवाल

https://www.youtube.com/watch?v=Ymo3FyeZhP8

khelpitarakit.jpg

पुन्हा डिझाइन केलेले ECCE किट [१२]

  • लवकर बालपण काळजी आणि शिक्षण
  • दिल्ली राज्य शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (एससीईआरटी) आणि अंगणवाडी संघाने ते विकसित केले
  • मुलांना नैतिक मूल्ये शिकवली जातील आणि त्यांच्या भावनिक आणि मानसिक गरजा पूर्ण केल्या जातील

4. कामगार: तंत्रज्ञान, प्रशिक्षण आणि पगारवाढ

  • डिजिटायझेशन [१३] : दिल्ली अंगणवाडी सेविकांना मिळते
    • रिअल-टाइम मॉनिटरिंगसाठी स्मार्टफोन
    • अंगणवाडी सेविकांना प्रति महिना रु. 500/- च्या इंटरनेट पॅकची प्रतिपूर्ती
  • प्रशिक्षण :
    • अंगणवाडी सेविकांना 45 दिवसांचे प्रशिक्षित बालकांचे चांगले संरक्षण करण्यासाठी [१४]
    • अंगणवाडी कर्मचाऱ्यांना त्याच्या नवीन प्रारंभिक बालशिक्षण (ईसीई) अभ्यासक्रमांतर्गत प्रशिक्षित केले [४:१]
    • कॅस्केड मॉडेलमध्ये 10,000+ AWCs मधील प्रशिक्षित पर्यवेक्षक [५:१]

पगारवाढ [१५]

दिल्लीत 'आप'ची सत्ता आल्यापासून अंगणवाडी सेविकांच्या पगारात अडीच पट वाढ करण्यात आली होती
-- 2022 पर्यंत देशातील सर्वाधिक वेतन दिले

5. अंगणवाडी केंद्र इतके महत्त्वाचे का आहे?

एकात्मिक बाल विकास सेवा (ICDS) योजना म्हणूनही ओळखले जाते

नागरिकांना लक्ष्य करा

  • मुले (6 महिने ते 6 वर्षे)
  • गर्भवती महिला
  • स्तनदा माता

सहा सेवांचा समावेश आहे

  • प्ले स्कूल/प्री-स्कूल शिक्षण
  • पूरक पोषण
  • लसीकरण
  • आरोग्य तपासणी
  • रेफरल सेवा
  • पोषण आणि आरोग्य शिक्षण

6. प्रशंसा

कायापालट झालेल्या अंगणवाड्यांबद्दल पालकांनी समाधान व्यक्त केले आणि मुलांची नोंदणी करण्यासाठी उत्साह दाखवला [१६]

काही पालकांनी आपल्या मुलांना खाजगी प्ले स्कूलमधून दिल्ली सरकारी अंगणवाडी केंद्रात हलवले आहे ते सरकारने पुरवलेल्या सुधारित सुविधांमुळे [१६:१]

संदर्भ :

  1. https://www.telegraphindia.com/edugraph/news/delhi-govt-to-turn-anganwadi-into-early-childhood-learning-centre-read-full-details-here/cid/1953506 ↩︎

  2. https://www.theweek.in/wire-updates/national/2024/03/04/des55-dl-bud-nutrition.html ↩︎ ↩︎ ↩︎

  3. https://delhiplanning.delhi.gov.in/sites/default/files/Planning/generic_multiple_files/outcome_budget_2023-24_1-9-23.pdf ↩︎

  4. https://www.hindustantimes.com/education/delhi-government-opens-playschools-for-economically-weak/story-anpP4QmjCbUPNEekMb8niL.html ↩︎ ↩︎

  5. https://www.nipccd.nic.in/file/reports/bestprac.pdf ↩︎ ↩︎

  6. https://www.thestatesman.com/cities/delhi/sisodia-launches-delhi-govts-anganwadi-wheels-programme-1503017276.html ↩︎

  7. https://www.millenniumpost.in/delhi/delhi-wcd-minister-inspects-centralised-anganwadi-kitchen-529343 ↩︎ ↩︎ ↩︎

  8. https://theprint.in/india/delhi-minister-atishi-inspects-kitchen-that-services-anganwadis-checks-food-quality/1694258/ ↩︎

  9. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/delhi-anganwadi-centres-to-get-35-item-kit-for-better-results/articleshow/99752775.cms ↩︎

  10. https://www.millenniumpost.in/delhi/atishi-launches-khel-pitara-kit-for-anganwadi-children-526482?infinitescroll=1 ↩︎

  11. https://scert.delhi.gov.in/scert/school-kits ↩︎

  12. https://www.telegraphindia.com/edugraph/news/delhi-govt-to-turn-anganwadi-into-early-childhood-learning-centre-read-full-details-here/cid/1953506 ↩︎

  13. https://www.hindustantimes.com/cities/delhi-anganwadi-workers-to-get-smart-phones-for-real-time-monitoring/story-eBViGvuZFkjdhcgGr9ShpL.html ↩︎

  14. https://satyarthi.org.in/whats_new/to-foster-better-child-protection-training-of-anganwadi-workers-in-delhi-begins/ ↩︎

  15. https://www.millenniumpost.in/delhi/govt-says-delhi-anganwadi-workers-paid-highest-salaries-in-the-country-469667 ↩︎

  16. https://www.millenniumpost.in/delhi/474-touts-arrested-at-delhi-airport-this-year-543323?infinitescroll=1 ↩︎ ↩︎