शेवटचे अपडेट: 21 जानेवारी 2025

2022 मध्ये जागतिक बँकेचा अहवाल ^[१]

-- भारतात पुरुषांपेक्षा (27%) जास्त स्त्रिया (45%) कामावर चालतात कारण त्यांना परवडणारी वाहतूक उपलब्ध नाही
-- हे महिलांना दूरवर असलेल्या नोकऱ्यांमध्ये प्रवेश प्रतिबंधित करते आणि त्यांच्या नोकरीच्या निवडी मर्यादित करते

सुरक्षा आणि बचतीवर प्रभाव
1> प्रति कुटुंब वार्षिक सरासरी ₹3000 ची बचत ^[2]

2> जवळजवळ दुहेरी महिलांच्या सवारीसह अधिक सुरक्षिततेची भावना
-- 2020-21 मध्ये फक्त 25% वरून 2023-24 मध्ये 46% ^[3]
-- मार्च 2024 पर्यंत ~150 कोटी मोफत महिला रायडरशिप ^{[४] [५]}
-- 2023-24 मध्ये 45+ कोटी महिला प्रवाशांनी बसमधून मोफत प्रवास केला ^[5:1]

3> महिला रोजगारात 24% वाढ : अशोका विद्यापीठाचा 2023 मध्ये स्वतंत्र अभ्यास ^[6]
-- महिलांसाठी रोजगाराच्या संधींमध्ये 24% वाढ, त्यापैकी बहुतांश वंचित आहेत

महिलांसाठी मोफत बस प्रवास ऑक्टोबर 2019 ^[7] मध्ये दिल्लीतील AAP सरकारने सुरू केला

¶ ¶ मोफत बस -> महिला सक्षमीकरण

• महिला सुरक्षा : बसेसमध्ये अधिक महिलांची उपस्थिती = अधिक सुरक्षिततेची भावना

• महिलांना शिक्षण/कामात प्रोत्साहन द्या : दिल्लीच्या कामगार दलात महिलांच्या सहभागाला प्रोत्साहन देण्यासाठी त्यांना मोफत हालचाल आणि सुविधा
• अतिरिक्त पैसा : महिलांच्या हातात अतिरिक्त बचत ठेवते

दिल्ली केस स्टडी :

• केस स्टडी: दिल्लीत मोफत बस प्रवासाचा महिला सक्षमीकरणावर परिणाम

" कामगारांमध्ये महिलांचा सहभाग हा सामाजिक प्रगती आणि आर्थिक विस्ताराचा एक महत्त्वाचा चालक आहे. भूतकाळात, महिलांच्या गतिशीलतेला सहाय्य करण्याच्या संधींच्या अभावामुळे महिला कामगार दलाचा सहभाग सरासरीपेक्षा कमी राहिला आहे. "
- कैलाश गहलोत, परिवहन मंत्री, दिल्ली

¶ वाढणारे नेटवर्क आणि सुविधा

• दिल्लीत सार्वजनिक बसचे वाढते नेटवर्क आणि महिला AAP विकीसाठी सुरक्षा उपाय

¶ ¶ सकारात्मक महिला साक्ष

“ माझ्याकडे विद्यार्थ्यांचा बस पास होता ज्याची किंमत प्रत्येक सेमिस्टरला ५०० रुपये होती, पण असे विद्यार्थी होते जे प्रवासाच्या ताणामुळे वर्गात क्वचितच येत असत . मला वाटते की वर्गातील उपस्थिती निश्चितपणे यासह सुधारू शकते . ”
-- दीपमाला (२५), दिल्ली विद्यापीठातून एमए ^[७:१]

“ माझ्यासारख्या व्यक्तीसाठी, प्रवास करण्यासाठी दररोज 40 रुपये खर्च करणे म्हणजे खूप… मी महिन्याला 1,000 रुपये वाचवणार आहे ,”
-- लीला ^[७:२]

“ मी उबेर आणि ओला घेईन, पण एकदा ते विनामूल्य झाल्यावर, मी वाहतुकीचे इतर कोणतेही साधन घेणे बंद केले. माझ्या घरच्या मदतीसाठीही तेच आहे; मोफत राइड्सने तिला खूप मदत केली कारण ती प्रवासात पैसे वाचवते .”
-- मोनिका (२५), दूतावास ऑफ स्पॅनमध्ये काम करते ^[४:१]

“ उत्तर प्रदेशच्या बसमध्येही गुलाबी रंगाचे तिकीट असायचे . मेट्रो महाग आहे आणि मी ती अजिबात घेत नाही. आरोग्य आणीबाणीसाठीही मी दिल्लीच्या रुग्णालयात फक्त मोफत तिकिटासाठी जातो .
-- मुबिना परवीन (३५), नोएडा येथे राहणारी कारखाना कामगार ^[४:२]

संदर्भ :

---

1. https://www.worldbank.org/en/news/press-release/2022/12/08/new-world-bank-toolkit-to-make-transport-and-public-spaces-in-india-more- लिंग-समावेशक ↩︎

2. https://ddc.delhi.gov.in/sites/default/files/multimedia-assets/report_impact_of_subsidy_in_delhi.pdf ↩︎

3. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/rise-in-women-utilizing-free-bus-passes-in-delhi/articleshow/114195186.cms ↩︎ ↩︎

4. https://indianexpress.com/article/cities/delhi/delhis-100-crore-question-what-does-a-free-bus-ride-mean-woman-8519082/lite/ ↩︎ ↩︎ ↩︎

5. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/delhi-over-45-crore-free-bus-trips-for-women-more-than-62l-old-vehicles-deregistered/articleshow/108151181.cms ↩︎ ↩︎

6. https://dp.ashoka.edu.in/ash/wpaper/paper105_0.pdf ↩︎

7. https://indianexpress.com/article/cities/delhi/delhi-govt-free-bus-rides-women-student-pink-tickets-dtc-6093509/ ↩︎ ↩︎ ↩︎