शेवटचे अपडेट: 20 ऑगस्ट 2024

शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतजमिनीवर झाडे लावण्यासाठी पैसे देण्याचा कार्यक्रम

कार्बन क्रेडिट योजना सुरू करणारे पंजाब हे देशातील पहिले राज्य आहे . द एनर्जी अँड सोर्स इन्स्टिट्यूट (TERI) च्या सहकार्याने त्याच्या वन विभागाने पंजाबच्या शेतकऱ्यांसाठी कार्बन क्रेडिट भरपाई कार्यक्रम सुरू केला आहे ^{[१] [२]}

शेतकरी कमावतो, प्रदूषण करणारे उद्योग पैसे देतात

-- नोंदणी केलेल्या 3686 शेतकऱ्यांना 4 हप्त्यांमध्ये 45 कोटी रुपये दिले जातील ^[2:1]
-- पहिला हप्ता : पंजाबच्या शेतकऱ्यांना ऑगस्ट 24 रोजी 1.75 कोटी रुपये दिले ^[1:1]

¶ मुख्य वैशिष्ट्ये ^{[१:२] [२:२]}

1. भरपाई संरचना

• शेतकऱ्यांना 5 वर्षांमध्ये 4 हप्त्यांमध्ये पेमेंट मिळते
• ऑगस्ट'24: होशियारपूरमध्ये 818 शेतकऱ्यांना 1.75 कोटी रुपयांचा पहिला हप्ता वितरित करण्यात आला.

2. झाडांच्या देखभालीची आवश्यकता

• शेतकऱ्यांनी झाडांची किमान ५ वर्षे निगा राखली पाहिजे
• 5 वर्षानंतर शेतकरी परिपक्व झाडे विकू शकतात

3. पडताळणी आणि गणना

• आंतरराष्ट्रीय कंपनी आणि TERI च्या टीम शेतांची पाहणी करण्यासाठी भेट देतात
• झाडांची गुणवत्ता आणि कालावधी यावर आधारित भरपाईची गणना करण्यासाठी सत्यापित उत्सर्जन घट (VER) मोजले जाते

¶ कार्यक्रमाचे फायदे ^[१:३]

1. पर्यावरणीय प्रभाव

• हा कार्यक्रम कार्बन उत्सर्जन आणि प्रदूषण कमी करण्यास मदत करतो
• हे कृषी-वनीकरणाला प्रोत्साहन देते, ज्यासाठी पारंपारिक पिकांच्या तुलनेत कमी कीटकनाशके आणि खतांची आवश्यकता असते

2. आर्थिक लाभ

• कार्बन क्रेडिट पेमेंटद्वारे शेतकऱ्यांना नियमित उत्पन्न मिळते
• पाच वर्षांनी परिपक्व झाडे विकून ते अतिरिक्त उत्पन्न मिळवू शकतात

3. शेतीचे फायदे

• कृषी-वनीकरणामुळे मातीची गुणवत्ता सुधारते आणि पारंपारिक शेतीच्या तुलनेत कमी पाणी आणि श्रम लागतात
• सुरुवातीच्या काळात आंतरपीक घेतल्याने शेतकऱ्यांना तात्काळ कृषी फायदे मिळतात
• कृषी-वनीकरणासाठी पारंपारिक पिकांच्या तुलनेत 80-90% कमी कीटकनाशके, कीटकनाशके आणि खतांची आवश्यकता असते
• कृषी-वनीकरणातील पाण्याचा वापर भातासाठी आवश्यक असलेल्या 20% पेक्षा कमी आहे. 2-3 वर्षांनंतर, झाडे प्रामुख्याने पावसाच्या पाण्यावर अवलंबून असतात
• कृषी-वनीकरणासाठीही कमी मजूर लागतात

¶ कार्बन क्रेडिट योजना म्हणजे काय ? ^{[२:३] [३]}

• 'पोल्युटर पेस प्रिन्सिपल' वर आधारित जेथे प्रदूषक कार्बन उत्सर्जन कमी करण्यासाठी काम करणाऱ्या संस्था आणि शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई देतात
• कार्यक्रमात नोंदणी केलेले शेतकरी कार्बन कमी करण्याच्या उपक्रमांवर आधारित कार्बन क्रेडिट मिळवू शकतात
• शेतकऱ्यांकडून कार्बन क्रेडिट्स अशा उद्योगांद्वारे खरेदी केले जाऊ शकतात, विशेषत: विमान वाहतूक, खाणकाम किंवा खतांचे उत्पादक, जे त्यांचे कार्बन फूटप्रिंट कमी करण्याच्या स्थितीत नाहीत.

संदर्भ :

---

1. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/in-a-first-punjab-farmers-take-home-cheque-worth-rs-1-75-cr-as-carbon-credit-compensation-9499609/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://thenewsmill.com/2024/08/punjab-cm-mann-exhorts-people-to-transform-plantation-drives-into-mass-movement-launches-carbon-credit-scheme-worth-rs-45- कोटी/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

3. https://www.financialexpress.com/policy/economy-punjabnbspand-haryana-farmers-to-get-carbon-credit-for-sustainable-agri-practices-3397863/ ↩︎