शेवटचे अपडेट: 3 नोव्हेंबर 2024

पंजाब CGWB अहवाल 2023 : 164% भूजल उत्खननासह, म्हणजेच पुनर्भरणापेक्षा 64% अधिक उपसा करून, यादीत अग्रस्थानी आहे ^[1]

-- वार्षिक सरासरी ५१ सें.मी.ने पाणीसाठा कमी होत आहे
-- 76.47% (153 पैकी 117) ब्लॉक्स अतिशोषित घोषित करण्यात आले आहेत, म्हणजे डार्क झोन ^[२]
-- सुरक्षित श्रेणीतील १३.०७% (२०) ब्लॉक्स ^[२:१]
-- पाण्याची पातळी 2039 पर्यंत 1000 फूट खोलीपर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे ^[3]

CGWB अहवाल 2024 ^[4] : आप सरकारचे प्रयत्न प्रभाव दाखवत आहेत

-- 24 वर्षांनंतर, 63 ब्लॉक्सनी पाण्याची पातळी वाढली आहे
-- 2 ब्लॉक्स सेमी-क्रिटिकल मधून सेफ झोनमध्ये प्रवेश करतात
-- २ ब्लॉक्स क्रिटिकलमधून सेमी-क्रिटिकल झोनमध्ये प्रवेश करतात

हा ट्रेंड उलट करण्यासाठी पुढाकार (तपशीलवार पुढील विभाग)

1. ट्यूबवेल पंप टाळण्यासाठी कालवा सिंचन
2. पिण्यासाठी कालव्याचे पाणी
3.जल पुनर्भरण

¶ ¶ पडणारा पाणीसाठा पूर्ववत करण्यासाठी पुढाकार

¶ ¶ 1. ट्यूबवेल पंप टाळण्यासाठी कालवा सिंचन

• कालवा सिंचन प्रणाली पुनरुज्जीवित करणे 28% ट्यूबवेल पंप वाचवण्याचे लक्ष्य

¶ ¶ 2. पिण्यासाठी कालव्याचे पाणी

• पिण्याचे भूउत्कर्षाचे कालव्याचे पाणी प्रकल्प यामुळे बंद झाले पाहिजेत

¶ 3. पाणी पुनर्भरण

• ३२ निकामी भूजल पुनर्भरण संरचना कार्यान्वित करण्यात आल्या आहेत ^[६]
• फक्त 1 वर्षात 129 रिचार्ज साइट्स बांधल्या गेल्या आहेत ^[7]

¶ ¶ पाणी तक्ता अहवाल: नोव्हेंबर २०२३ ^[८]

• नोव्हेंबर 2023 मध्ये CGWB द्वारे गोळा केलेल्या डेटाची तुलना 2013 ते 2022 या नोव्हेंबर महिन्यातील पाणी पातळीच्या दशकातील सरासरीशी केली जाते.

• हिमाचल प्रदेश पंजाबपेक्षाही वाईट आहे , जिथे निरीक्षण केलेल्या 72% विहिरींमध्ये पाण्याची पातळी खाली गेली आहे.

संदर्भ :

---

1. https://timesofindia.indiatimes.com/india/groundwater-recharge-this-year-maximum-since-2004-punjab-rajasthan-haryana-extract-more-than-recharged/articleshow/105663998.cms ↩︎

2. https://cgwb.gov.in/cgwbpnm/public/uploads/documents/17067037961497272345file.pdf ↩︎ ↩︎

3. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/punjab-farmers-urged-to-switch-from-paddy-farming-for-environmental-sustainability/articleshow/111941459.cms ↩︎

4. https://www.bhaskar.com/local/punjab/news/punjab-ground-water-water-level-update-guru-sahay-and-makhu-block-safe-zone-133882447.html ↩︎

5. https://cgwb.gov.in/cgwbpnm/public/uploads/documents/17067037961497272345file.pdf ↩︎

6. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=157819 ↩︎

7. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=180029 ↩︎

8. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/in-parliament-water-table-depleting-fast-in-punjab-65-wells-register-fall-642975 ↩︎