शेवटचे अपडेट: ०२ फेब्रुवारी २०२४

समस्या (२०२१-२२) : २०१७-१८ पासून पंजाबमध्ये उच्च शिक्षणातील नावनोंदणी सातत्याने कमी होत आहे ^[१]
-- राष्ट्रीय पातळीवर हे वाढत आहे

केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाचा AISHE अहवाल ^[१:१]

-- 2021-22 : पंजाबचा GER 27.4% होता, राष्ट्रीय सरासरी 28.3% च्या खाली
-- 2017-18 : पंजाबचा GER 29.2% होता

¶ शेजारील राज्यांशी तुलना ^[१:२]

पंजाबचा GER सर्वात कमी आहे

¶ उच्च शिक्षणावरील अखिल भारतीय सर्वेक्षण (AISHE) अहवाल 2021-22 ^[2]

पंजाब, कल उलट झाला आहे जेथे तो 9.59 लाखांवरून 8.58 लाखांवर आला आहे.

• केंद्रीय शिक्षण मंत्रालयाने जाहीर केले
• राष्ट्रीय स्तरावरील आकडेवारीवरून असे दिसून आले आहे की उच्च शैक्षणिक संस्थांमधील एकूण नोंदणी 3.66 कोटींवरून 4.32 कोटीपर्यंत वाढली आहे.
• पंजाबमधून कॅनडा आणि ऑस्ट्रेलियासारख्या देशांमध्ये तरुणांच्या मोठ्या प्रमाणावर स्थलांतराचा परिणाम

¶ विद्यापीठे /महाविद्यालये ^[१:३]

• पंजाबमधील विद्यापीठांची संख्या 2017-18 मध्ये 32 वरून 2021-22 मध्ये 40 पर्यंत वाढली
• 3 राज्य विद्यापीठे आणि 3 खाजगी विद्यापीठे 2017 ते 2022 दरम्यान आली आहेत.
• पंजाबमध्ये 2017-22 मध्ये महाविद्यालयांच्या संख्येत किंचित घट झाली
  • 2017-18 मध्ये 1,053 वरून 2021-22 मध्ये ही संख्या 1,044 वर आली.
  • महाविद्यालयांमधील सरासरी नोंदणी 2017-18 मधील 576 वरून 2021-22 मध्ये 494 वर घसरली आहे.

¶ पंजाबमध्ये पीएचडी नोंदणी वाढत आहे

विशेष म्हणजे पंजाबमध्ये पीएचडी (डॉक्टरेट ऑफ फिलॉसॉफी) करणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या वाढत आहे.

यूजी अभ्यासक्रमांव्यतिरिक्त, पंजाबमध्ये पोस्ट ग्रॅज्युएशन, पीजी डिप्लोमा आणि डिप्लोमा करणाऱ्या विद्यार्थ्यांमध्येही घट झाली आहे.

¶ ¶ GER म्हणजे काय? ^[१:४]

• दिलेल्या लोकसंख्येतील उच्च शिक्षणातील सहभागाच्या पातळीचे GER हे प्रमुख सूचक आहे

उच्च GER मूल्ये म्हणून निर्दिष्ट वयोगटातील तृतीयक शिक्षणामध्ये जास्त नोंदणी दर्शवितात

संदर्भ :

---

1. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/higher-edu-enrolment-on-decline-in-punjab-reveals-centre-s-report-101706380935122.html ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/canada-effect-punjab-colleges-lose-1-lakh-students-5-years-9132258/ ↩︎