"खराब शाळांमुळे भारताचे महासत्ता होण्याचे स्वप्न धोक्यात आले आहे" ^[१]

"गरिबी कमी करण्यासाठी आणि आरोग्य, लैंगिक समानता, शांतता आणि स्थिरता सुधारण्यासाठी शिक्षण हे सर्वात मजबूत साधन आहे" - जागतिक बँक

"मुलांना दर्जेदार शिक्षण देऊनच गरिबी हटवता येईल" - पंजाबचे मुख्यमंत्री भगवंत मान

¶ दर्जेदार शिक्षण का ?

खराब शाळांमुळे आमच्या शाळांमध्ये शिकणाऱ्या २६.५ कोटी विद्यार्थ्यांचे भविष्य धोक्यात आहे ^[१:१]

-- भारताला या 10 कोटी मुलांची लोकसंख्या शिक्षित आणि रोजगारक्षम बनवण्याची गरज आहे
-- अन्यथा ही प्रचंड मोस्ट व्हॅल्युएबल संपत्ती आपत्तीत बदलेल

शिक्षणावर लक्ष केंद्रित न केल्याने
-- भारत आपली विकास क्षमता वाया घालवू शकतो
-- आणि न्यायालयातील अस्थिरता अल्पशिक्षित, अल्परोजगार तरुणांनी आशा गमावली ^[१:२]

¶ मोफत शिक्षण का ?

खाजगी प्राथमिक शाळांसाठी टियर I आणि II शहरांमध्ये सरासरी शिक्षण शुल्क 60K ते 1.5 लाख प्रति वर्ष आहे ^[2]

म्हणजे या शहरांमधील बहुसंख्य लोकसंख्येसाठी ते प्रवेश करण्यायोग्य नाही ज्यांना सार्वजनिक शाळांमध्ये शिकण्यास भाग पाडले जाते

• केवळ भारतातच नाही, तर विकसित देशांसह जगभरात, बहुसंख्य मुले सरकारी किंवा सरकारी शाळांमध्ये शिकतात ^{[३] [४] [५]}
• भारताचे दरडोई उत्पन्न US आणि UK च्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या कमी असूनही, कमी टक्के विद्यार्थी सरकारी शाळांमध्ये जातात
• हे सरकारी शाळांचा दर्जा कमी असल्याचे सूचित करते, ज्याची पुष्टी पुढील विभागातील आकडेवारीवरूनही होते

¶ भारत सरकार अनुदानित शाळा खराब कामगिरी करत आहेत

• सरकारी शाळा गेल्या 10 वर्षांपासून सातत्याने कमी कामगिरी करत आहेत ^[1:3]

• सरकारी शाळांचा विचार केला तर गुजरात हे खराब कामगिरी करणाऱ्या राज्यांपैकी एक आहे. 2023 मध्ये 10वीच्या पुरवणी परीक्षेला बसलेले 73% विद्यार्थी अनुत्तीर्ण झाले ^[6] .

¶ ¶ शैक्षणिक बजेटची तुलना

भारत शिक्षणावर कमी खर्च करतो. 200 देशांपैकी 150 क्रमांक लागतो ^[7]

भारताचा शैक्षणिक खर्च पाकिस्तान आणि श्रीलंका सारखाच आहे

• भारत अनेक दशकांपासून शिक्षणावर कमी खर्च करत आहे, परिणामी सरकारी व्यवस्थापित शाळांच्या पायाभूत सुविधा निराशाजनक आहेत.

वरील डेटा शिक्षणावरील सरकारी खर्च वाढवण्याची आणि सरकारी अनुदानित शाळांची गुणवत्ता सुधारण्याची गरज दर्शवितो. दुसऱ्या शब्दांत सरकारने मोफत दर्जेदार शिक्षण देण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.

¶ तुटलेली आश्वासने आणि असहाय्य भारत आणि त्याची मुले

मोदी सरकारने 2014 च्या जाहीरनाम्यात शिक्षणावर 6% खर्च करण्याचे आश्वासन दिले होते, परंतु वाटप 2.8 ते 2.9% वरच थांबले आहे ^[8]

तुरुंगातील राजकारण सत्ताधारी नेत्याची ताकद वाढवते. तथापि, शिक्षणाच्या राजकारणाचा मुद्दा असा आहे की ते राष्ट्राला सक्षम बनवते, वैयक्तिक नेत्याला नाही” - तुरुंगातून सर्वोत्तम शिक्षण मंत्री मनीष सिसोदिया ^[९]

सरकारच्या चुकांमुळे भारतातील २६.५ कोटी विद्यार्थी त्रस्त आहेत ^[१:४]

"आम आदमी पार्टी (AAP) अंतर्गत भारताची राजधानी दिल्लीत एका राज्य सरकारने सर्वात जास्त केले आहे" - द इकॉनॉमिस्ट 28 जून 2023 ^[1:5]

¶ दिल्ली प्रकरणाचा अभ्यास

अमेरिकेतील सर्वात मोठ्या वृत्तपत्र "द न्यू यॉर्क टाईम्स" च्या पहिल्या पानावर दिल्ली एज्युकेशन मॉडेलची प्रशंसा करण्यात आली होती ^[१०]

मोफत दर्जेदार शिक्षण ही आम आदमी पार्टीची मुख्य हमी आहे

• दिल्ली आप सरकार आपल्या अर्थसंकल्पातील लक्षणीयरीत्या मोठ्या प्रमाणात शिक्षणासाठी तरतूद करत आहे, 2023-24 मध्ये 24.3% इतर राज्यांच्या सरासरी 14.8% च्या तुलनेत ^[११] .
• परिणामी, गेल्या पाच वर्षात दिल्लीतील सरकारी शाळा खासगी शाळांच्या बरोबरीने आल्या आहेत आणि किंबहुना काही मेट्रिक्समध्येही त्यांनी बाजी मारली आहे.
• दिल्ली सरकारी शाळांचे विद्यार्थी राष्ट्रीय स्पर्धात्मक परीक्षांमध्येही चांगली कामगिरी करत आहेत, जसे की या परीक्षा उत्तीर्ण होणाऱ्या विद्यार्थ्यांच्या संख्येत वाढ झाली आहे ^[१२]

स्रोत:

---

1. https://www.economist.com/asia/2023/06/28/narendra-modis-ultimate-test-educating-265m-pupils?s=08 ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://economictimes.indiatimes.com/news/india/the-cost-of-raising-a-child-in-india-school-costs-30-lakh-college-a-crore/articleshow/93607066.cms ↩︎

3. https://img.asercentre.org/docs/ASER 2022 अहवाल pdfs/All India documents/aser2022nationalfindings.pdf ↩︎

4. https://en.wikipedia.org/wiki/Education_in_the_United_States ↩︎

5. https://en.wikipedia.org/wiki/Private_schools_in_the_United_Kingdom ↩︎

6. https://ahmedabadmirror.com/class-10-supplementary-exam/81860993.html ↩︎

7. https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_spending_on_education_(%_of_GDP) ↩︎

8. https://indianexpress.com/article/explained/nine-years-of-modi-govt-in-education-big-plans-some-key-gains-8651337/ ↩︎

9. https://www.indiatoday.in/india/story/politics-of-jail-vs-politics-of-education-in-manish-sisodias-letter-from-prison-2344582-2023-03-09 ↩︎

10. https://www.nytimes.com/2022/08/16/world/asia/india-delhi-schools.html ↩︎

11. https://prsindia.org/budgets/states/delhi-budget-analysis-2023-24 ↩︎

12. https://indianexpress.com/article/cities/delhi/more-delhi-govt-school-kids-clearing-neet-jee-over-yrs-kejriwal-8819689/ ↩︎