ਆਖਰੀ ਅਪਡੇਟ: 20 ਅਗਸਤ 2024

ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਹੀਯੋਗ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੀਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੂਬਾ ਹੈ । ਇਸਦੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਦ ਐਨਰਜੀ ਐਂਡ ਸੋਰਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (TERI) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ^{[1] [2]}

ਕਿਸਾਨ ਕਮਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਫੈਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਦਯੋਗ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ

- 3686 ਕਿਸਾਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਜਿਸਟਰੇਸ਼ਨ ਕਰਵਾਈ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 4 ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ 45 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ^[2:1]
-- ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ : ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 24 ਅਗਸਤ ਨੂੰ 1.75 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ^[1:1]

¶ ¶ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ^{[1:2] [2:2]}

1. ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦਾ ਢਾਂਚਾ

• ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 5 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 4 ਕਿਸ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
• 24 ਅਗਸਤ: ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਵਿੱਚ 818 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ 1.75 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਵੰਡੀ ਗਈ।

2. ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ

• ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 5 ਸਾਲ ਤੱਕ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ
• 5 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨ ਪੱਕੇ ਹੋਏ ਦਰੱਖਤ ਵੇਚ ਸਕਦੇ ਹਨ

3. ਪੁਸ਼ਟੀਕਰਨ ਅਤੇ ਗਣਨਾਵਾਂ

• ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਅਤੇ TERI ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਨ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ
• ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਐਮਿਸ਼ਨ ਰਿਡਕਸ਼ਨ (VER) ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

¶ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਲਾਭ ^[1:3]

1. ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ

• ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਾਰਬਨ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ
• ਇਹ ਖੇਤੀ-ਜੰਗਲਾਤ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

2. ਆਰਥਿਕ ਲਾਭ

• ਕਿਸਾਨ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨਿਯਮਤ ਆਮਦਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ
• ਉਹ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੱਕਣ ਵਾਲੇ ਰੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਕਮਾ ਸਕਦੇ ਹਨ

3. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਫਾਇਦੇ

• ਐਗਰੋ-ਫੋਰੈਸਟਰੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
• ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਅੰਤਰ-ਫਸਲੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਖੇਤੀ ਲਾਭ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ
• ਖੇਤੀ-ਜੰਗਲਾਤ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 80-90% ਘੱਟ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
• ਐਗਰੋ-ਫੋਰੈਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਝੋਨੇ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ 20% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। 2-3 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਰੁੱਖ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ
• ਖੇਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਲਈ ਵੀ ਘੱਟ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ

¶ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਸਕੀਮ ਕੀ ਹੈ? ^{[2:3] [3]}

• 'ਪੋਲੂਟਰ ਪੇਅ ਸਿਧਾਂਤ' 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਬਨ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
• ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨਾਲ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕਿਸਾਨ ਕਾਰਬਨ ਘਟਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ
• ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਕਾਰਬਨ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਉਹਨਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ, ਮਾਈਨਿੰਗ ਜਾਂ ਖਾਦ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਕਾਰਬਨ ਫੁੱਟਪ੍ਰਿੰਟਸ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ :

---

1. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/in-a-first-punjab-farmers-take-home-cheque-worth-rs-1-75-cr-as-carbon-credit-compensation-9499609/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://thenewsmill.com/2024/08/punjab-cm-mann-exhorts-people-to-transform-plantation-drives-into-mass-movement-launches-carbon-credit-scheme-worth-rs-45- ਕਰੋੜ/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

3. https://www.financialexpress.com/policy/economy-punjabnbspand-haryana-farmers-to-get-carbon-credit-for-sustainable-agri-practices-3397863/ ↩︎