ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ (CRM) ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਪਲਬਧਤਾ ਅਤੇ ਉਪਯੋਗਤਾ

ਆਖਰੀ ਅਪਡੇਟ: 28 ਦਸੰਬਰ 2024

'ਆਪ' ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਾਬਕਾ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ [1]

ਇਕੱਲੇ 2023 : 2000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੇਲਰ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਓਨੇ ਹੀ ਰੈਕ ਵੰਡੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਬਨਾਮ
ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ (2018-2022) ਵਿੱਚ , ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 768 ਬੇਲਰ ਅਤੇ 681 ਰੈਕ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸਨ।

2024 [2] : ਉਦਯੋਗਿਕ ਇਕਾਈਆਂ ਲਈ ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਆਯਾਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਿਗ ਬੈਲਰ

ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਮਾੜੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਜਾਂ ਅਸਲ ਨੀਤੀ ਬਦਲੀ?

ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਭਾਜਪਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ 100% ਗਰਾਂਟ ਦਿੱਤੀ ਪਰ 2023 ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ 60% ਕਰ ਦਿੱਤਾ [3]

'ਆਪ' ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ, ਪਿਛਲੀ ਕਾਂਗਰਸ ਸਰਕਾਰ ਦੌਰਾਨ ਘੁਟਾਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਅਸਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਸਬਸਿਡੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸੀਆਰਐਮ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ [4]

2018-19 ਤੋਂ ਸਬਸਿਡੀ 'ਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਲਈ ਕੁੱਲ 1,46,540 ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈਆਂ ਗਈਆਂ [5]
-- 61,951 ਸੁਪਰ-ਸੀਡਰ
-- 2,183 ਬੇਲਰ ਅਤੇ 2,039 ਰੈਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ

bigbalers.jpg

1. CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਧਾਓ

1. ਸਬਸਿਡੀ ਸਕੀਮ [6]

  • ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਸੰਦ ਖਰੀਦਣ 'ਤੇ 80% ਸਬਸਿਡੀ
  • ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਸੰਦਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ 'ਤੇ 50% ਸਬਸਿਡੀ

2. ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਹਿਕਾਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਰਜ਼ਾ/ਆਸਾਨ ਕਰਜ਼ਾ [6:1]

  • ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਰਾਜ ਦੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ
  • 802 ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਈਜ਼ੀ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ
  • 7 ਅਕਤੂਬਰ 2024 ਨੂੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

2024 [7]

1. ਮਸ਼ੀਨ ਸਬਸਿਡੀ ਸਕੀਮ

  • 16,000 CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ [8]
  • ਹੁਣ 2018 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁੱਲ 145,000 ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ [9]

ਹੈਵੀ ਡਿਊਟੀ 1100 ਟਰੈਕਟਰ [10]

CRM ਸਬਸਿਡੀ ਅਧੀਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਟਰੈਕਟਰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ

  • ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਟਰੈਕਟਰ 35-40 ਐਚਪੀ ਪਾਵਰ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਲਈ 50-60 ਐਚਪੀ ਵਾਲੇ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
  • ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਗਰੁੱਪਾਂ, ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ ਲਈ ਟਰੈਕਟਰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ |
  • ਕਿਸਾਨ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਾਨ ਗਰੁੱਪਾਂ ਤੋਂ ਟਰੈਕਟਰ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ

ਵੱਡੇ ਬੇਲਰ [2:1]

  • ਉਦਯੋਗਿਕ ਘਰਾਣਿਆਂ ਅਤੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਲਈ ਬਿਗ ਬੇਲਰਜ਼ ਨੂੰ ਆਯਾਤ ਕਰਨ ਲਈ 20 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ
  • ₹1 ਤੋਂ ₹1.5 ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਬੇਲਰਾਂ 'ਤੇ 65% ਸਬਸਿਡੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
  • ਇਹ ਜਰਮਨੀ, ਸਪੇਨ ਅਤੇ ਹਾਲੈਂਡ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ
  • ਹਰੇਕ ਵੱਡੇ ਬੇਲਰ ਨੂੰ 1,000 ਏਕੜ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ ਦਾ ਟੀਚਾ ਹੈ

2023

ਹਰ 24 ਹੈਕਟੇਅਰ ਲਈ 1 CRM ਮਸ਼ੀਨ [11]
ਕੁੱਲ 1,38,022 CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਅਤੇ 32.93 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਝੋਨੇ ਹੇਠ

ਇਹ CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਝੋਨੇ ਦੀ ਪਰਾਲੀ ਦੇ ਇਨ-ਸੀਟੂ ਅਤੇ ਐਕਸ-ਸੀਟੂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ

  • ਇਸ ਸਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ 1,800 ਬੇਲਰ ਛੋਟੇ ਅਤੇ 30 ਵੱਡੇ ਬੇਲਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ
  • ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 100 ਏਕੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਬੰਡਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ 1 ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਵਾਲੇ ਵੱਡੇ ਬੇਲਰ [12]

ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਘੱਟ ਫੰਡਿੰਗ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, 'ਆਪ' ਸਰਕਾਰ ਨੇ ~ 23000 ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚੋਂ 140 ਕਰੋੜ ਨਾਲ 350 ਕਰੋੜ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ [3:1]
-- ਇਨ-ਸੀਟੂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ 21,000 ਮਸ਼ੀਨਾਂ
-- ਸਾਬਕਾ ਸਥਿਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ 1,800 ਬੇਲਰ

2022 [13]

  • 'ਆਪ' ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2022 ਵਿੱਚ ~ 27,000 ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵੰਡੀਆਂ

2. CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਪਯੋਗਤਾ 'ਤੇ ਫੋਕਸ ਕਰੋ [14]

ਨਵੇਂ ਕਸਟਮ ਹਾਇਰਿੰਗ ਸੈਂਟਰ [15]

CRM ਉਪਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 23,792 ਕਸਟਮ ਹਾਇਰਿੰਗ ਸੈਂਟਰ (CHCs) ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਉਨੱਤ ਕਿਸਾਨ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ [16]

ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਲਈ 1.30+ ਲੱਖ CRM ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਨੂੰ ਮੈਪ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

  • ਇਹ ਗੇਮ ਚੇਂਜਰ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਉਪਲਬਧ ਕਸਟਮ ਹਾਇਰਿੰਗ ਸੈਂਟਰਾਂ (ਸੀਐਚਸੀ) ਤੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਬੁੱਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
  • ਹਰੇਕ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਕਾਸ਼ਤ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਓ-ਟੈਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
  • ਸੀਆਰਐਮ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ 5 ਹਜ਼ਾਰ ਫੈਸੀਲੀਟੇਟਰ/ਨੋਡਲ ਅਫਸਰ
  • ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਸਤੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ
  • ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ i-Khet ਐਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ 2022 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ [13:1]

ਹਵਾਲੇ :

  1. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/punjab-residue-management-scheme-balers-farm-fires-9012744/ ↩︎

  2. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/under-pressure-to-check-farm-fires-punjab-sets-action-plan-in-motion-101724782160311.html ↩︎ ↩︎

  3. https://energy.economictimes.indiatimes.com/news/oil-and-gas/punjab-plans-to-provide-around-22000-straw-management-machines-for-2023-kharif-season/102707063 ↩︎ ↩︎

  4. https://www.business-standard.com/article/current-affairs/punjab-orders-probe-in-11-275-missing-crop-residue-management-machines-122081800191_1.html ↩︎

  5. https://www.newindianexpress.com/nation/2024/Nov/29/punjab-reports-70-per-cent-reduction-in-stubble-burning-highlights-ex-situ-management-efforts ↩︎

  6. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/punjab-co-op-bank-offers-subsidised-loan-on-straw-mgmt-machines-101728241723038.html ↩︎ ↩︎

  7. https://www.business-standard.com/industry/agriculture/punjab-govt-to-procure-over-11-000-crm-machines-to-check-stubble-burning-124091001256_1.html ↩︎

  8. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=196857 ↩︎

  9. https://www.dailypioneer.com/2024/state-editions/punjab-farmers-already-acquire-over-14k-crm-machines-against-sanctioned-21-958.html ↩︎

  10. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/farmer-groups-to-get-1100-tractors-for-stubble-mgmt/articleshow/113407557.cms ↩︎

  11. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/managing-crop-residue-i-straw-mgmt-policy-in-place-adoption-remains-a-challenge/ ↩︎

  12. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/punjab-farmers-to-get-balers-to-clear-stubble-101694367352155.html ↩︎

  13. https://www.livemint.com/news/india/heres-how-aap-led-punjab-govt-planning-its-stubble-burning-fight-to-alleviate-delhi-pollution-11663387435327.html ↩︎ ↩︎

  14. https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/paddy-stubble-punjab-machines-8924872/ ↩︎

  15. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/103981283.cms ↩︎

  16. https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/revolutionary-unnat-kisan-app-launches-for-easy-booking-of-crop-residue-management-machines-in-punjab/articleshow/113718563.cms ↩︎