ਆਖਰੀ ਅਪਡੇਟ: 4 ਅਕਤੂਬਰ 2024

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਵੀਂ ਨਹਿਰ ^[1]

149.53 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਮਾਲਵਾ ਨਹਿਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ~ 2 ਲੱਖ ਏਕੜ ^[1:1] ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰੇਗਾ।

ਪਾਣੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਘਾਟਾ : ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਭਾਖੜਾ ਡੈਮ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਭੱਤੇ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 68% ਹੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ^[2]
- ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 125% ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਨੂੰ 110-115%
- ਮਾਲਵਾ ਨਹਿਰ ਇਸ ਵਿਗਾੜ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗੀ

¶ ਲਾਭ ^[2:1]

ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੂਰੇ ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਫੀਡਰ ਖੇਤਰ ਦੇ 190 ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਪਾਣੀ ਮਿਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ

• ਨਹਿਰਾਂ ਦੇ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਹੁਣ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ
• ਦੱਖਣੀ ਮਾਲਵੇ ਦੇ 4 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ-ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ, ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ, ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਫਰੀਦਕੋਟ ਵਿੱਚ ਸਿੰਚਾਈ ਸਹੂਲਤ ਵਧਾਏਗੀ।
• ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ (28 ਪਿੰਡ), ਫਰੀਦਕੋਟ (10 ਪਿੰਡ), ਅਤੇ ਮੁਕਤਸਰ (24 ਪਿੰਡ) ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।

¶ ¶ ਵੇਰਵਾ ^[1:2]

• ਇਹ ਨਹਿਰ 149.53 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ, 50 ਫੁੱਟ ਚੌੜੀ ਅਤੇ 12.6 ਫੁੱਟ ਡੂੰਘੀ ਹੋਵੇਗੀ |
• ਮਾਲਵਾ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ 2000 ਕਿਊਸਿਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਆਵੇਗਾ
• ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ 'ਤੇ ਹਰੀਕੇ ਹੈੱਡਵਰਕਸ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ
• ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਨਹਿਰ, ਜੋ ਕਿ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੁਕਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵੜਿੰਗ ਖੇੜਾ ਤੋਂ ਨਿਕਲੇਗੀ ^[2:2]
• ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ, ਸਰਹਿੰਦ ਫੀਡਰ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਫੀਡਰ ਨਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਵਹਿ ਜਾਵੇਗਾ ^[2:3]
• ਇਹ ਨਹਿਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਫੀਡਰ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਅਣਵਰਤੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਹੈ |
• 5 ਮਾਰਚ 2024 : ਬਜਟ 2024-25 ਦੌਰਾਨ ਐਫਐਮ ਹਰਪਾਲ ਚੀਮਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

¶ ਇਤਿਹਾਸਕ ^[1:3]

ਫਰੀਦਕੋਟ ਅਤੇ ਮੁਕਤਸਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਰਹਿੰਦ ਫੀਡਰ 'ਤੇ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਿਫਟ ਪੰਪ ਚੱਲਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਰਾਜਸਥਾਨ ਫੀਡਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ^[2:4]

• ਰਾਜਸਥਾਨ ਫੀਡਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ 18,000 ਕਿਊਸਿਕ ਹੈ ਅਤੇ ਨਹਿਰੂ (ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ) ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਛੂਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।
• ਸਰਹਿੰਦ ਫੀਡਰ ਨਹਿਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ 5000 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ

ਹਵਾਲੇ :

---

1. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/malwa-canal-to-irrigate-2-lakh-acres-in-southern-punjab-mann-101722101543329.html ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

2. https://indianexpress.com/article/explained/in-water-starved-punjab-plans-for-a-new-irrigation-canal-raise-several-concerns-9499220/lite/ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎