ખાનગી અને જાહેર શાળાઓમાં દિલ્હી નર્સરી પ્રવેશ સુધારણા

છેલ્લે અપડેટ કર્યું: 13 સપ્ટેમ્બર 2024

નર્સરી પ્રવેશ પ્રક્રિયા એ ભારતના દરેક માતાપિતા માટે સંઘર્ષ છે જેમાં ખાનગી શાળાઓ ઘણી ગેરરીતિઓમાં સંડોવાયેલી હોય છે.

સરળ અને પારદર્શક નર્સરી પ્રવેશ પ્રક્રિયા માટે [1]

--સરકારી શાળાઓમાં પણ નર્સરી વર્ગો શરૂ
-- ખાનગી શાળાઓ માટે બ્લેકલિસ્ટેડ માપદંડ
-- EWS પ્રવેશમાં સુધારા અને કેન્દ્રીય લોટરી
-- AAP સરકારે 1 ડિસેમ્બર, 2015 ના રોજ દિલ્હી વિધાનસભામાં 3 નવા બિલ પસાર કર્યા

2015 માં દિલ્હી એસેમ્બલી દ્વારા સર્વસંમતિથી પસાર કરવામાં આવ્યું હતું, તેઓને હજુ સુધી કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી નથી [2]

આ બીલનો હેતુ વિદ્યાર્થીઓ અને વાલીઓના હિતની રક્ષા કરવાનો હોવા છતાં નિહિત સ્વાર્થો તેમના માર્ગે આવી રહ્યા છે?

સરકારની પહેલ

1. સરકારી શાળાઓમાં નર્સરી વર્ગો શરૂ

2017-18માં, દિલ્હી સરકારે સરકારી શાળાઓમાં નર્સરી અને પૂર્વ-પ્રાથમિક વર્ગો શરૂ કર્યા હતા [3]

  • 2017-18 માં, તેની 450 સર્વોદય શાળાઓમાંથી 150 માં વર્ગો સાથે શરૂઆત કરી [3:1]
  • ત્યાં કોઈ ઔપચારિક પરીક્ષા નથી અને પ્રવેશ લોટના ડ્રો દ્વારા લેવામાં આવે છે [3:2]

2. EWS પ્રવેશમાં સુધારા અને કેન્દ્રીય લોટરી

3. નિશ્ચિત માપદંડ અને કેન્દ્રિય પ્રવેશ

તમામ ખાનગી બિન-અનુદાનિત શાળાઓ અમુક અયોગ્ય પ્રવેશ માપદંડો દૂર કરવા અને તેના સ્થાને વ્યાજબી અને પારદર્શક શાળાઓ
-- આવા ઓછામાં ઓછા 38 એડમિશન પોઈન્ટ બ્લેક લિસ્ટેડ હતા [4]

દિલ્હીની ખાનગી શાળાઓમાં નર્સરી માટેની સામાન્ય પસંદગી પ્રક્રિયા અને માપદંડ: [5]

  • પૂર્વ-ઘોષિત પોઈન્ટ સિસ્ટમનો ઉપયોગ દરેક માપદંડ માટે ચોક્કસ ગુણ અસાઇન કરવામાં આવે છે
  • નેબરહુડ નિકટતા એ પ્રાથમિક માપદંડ છે , જે મહત્તમ પોઈન્ટ ધરાવે છે. મોટાભાગની શાળાઓ અંતરની ચોક્કસ ગણતરી માટે Google નકશાનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરે છે, કારણ કે મેન્યુઅલ માપન અચોક્કસ હોઈ શકે છે
  • અન્ય માપદંડોમાં ભાઈ-બહેન અને ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થીઓના જોડાણનો સમાવેશ થાય છે
  • કેટલીક શાળાઓ પ્રથમ જન્મેલા, એક છોકરી બાળક અથવા એક માતા-પિતા હોવા માટે પણ પોઈન્ટ આપે છે
  • શાળાઓ પાસે તેમની પસંદગીઓના આધારે દરેક માપદંડ માટે માર્કસ વ્યાખ્યાયિત કરવા અને સોંપવાની સુગમતા છે
  • પસંદગી પ્રક્રિયામાં માતાપિતાની શૈક્ષણિક લાયકાત, વ્યવસાય અથવા નાણાકીય સ્થિતિ ધ્યાનમાં લેવામાં આવતી નથી

2016 થી બ્લેકલિસ્ટેડ માપદંડ [4:1]

  • વિશેષ મેદાન (સંગીત, રમતગમત, રાષ્ટ્રીય પુરસ્કાર વગેરેમાં નિપુણતા ધરાવતા માતાપિતા)
  • સ્થાનાંતરિત નોકરી/રાજ્ય સ્થાનાંતરણ/IST
  • પ્રથમ જન્મેલા- આ માપદંડ પ્રથમ જન્મેલા ન હોય તેવા તેના વોર્ડમાં પ્રવેશ મેળવવા ઇચ્છુક માતાપિતા માટે ભેદભાવ તરફ દોરી જશે
  • માતાપિતાનું શિક્ષણ
  • શાળા પરિવહન
  • બહેન-ચિંતિત શાળામાં કામ કરતા માતાપિતા
  • માતા-પિતા બંને નોકરી કરે છે
  • બાળકની સ્થિતિ
  • માતાની લાયકાત 12મું પાસ
  • ધૂમ્રપાન ન કરનાર માતાપિતા
  • માતાપિતાની પ્રાયોગિક સિદ્ધિઓ
  • પ્રથમ વખત પ્રવેશ ઇચ્છુકો
  • પ્રથમ આવો-પ્રથમ મેળવો
  • મૌખિક પરીક્ષણ
  • ઈન્ટરવ્યુ

4. નવા શિક્ષણ કાયદા [1:1]

"આ બિલો હાલની શિક્ષણ નીતિની ખામીઓને દૂર કરશે. નવા કાયદા પછી, ખાનગી શાળાઓ પ્રામાણિકપણે ચલાવી શકાશે . સરકાર એક સમિતિ બનાવશે જે ખાનગી શાળાઓના હિસાબો ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ્સ દ્વારા ઓડિટ કરાવશે," - દિલ્હીના સીએમ અરવિંદ કેજરીવાલ [1:2]

1. દિલ્હી શાળા શિક્ષણ (સુધારા) બિલ (DSEA)

આ બિલ શાળાઓમાં નર્સરી/પ્રિ-પ્રાઈમરી એડમિશન માટે સ્ક્રીનીંગ પ્રક્રિયાને પ્રતિબંધિત કરે છે

  • જો શાળાઓ નર્સરીમાં પ્રવેશ માટે વિદ્યાર્થીઓના ઇન્ટરવ્યુ લે અથવા વિદ્યાર્થીઓ પાસેથી કેપિટેશન ફી વસૂલ કરે તો તેમને 5 લાખથી 10 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ ફટકારવામાં આવશે.

2. એકાઉન્ટ્સની દિલ્હી સ્કૂલ વેરિફિકેશન અને વધારાની ફી બિલનું રિફંડ

  • તે ખાનગી સંસ્થાઓમાં વધારાની ફીનું નિયમન કરશે અને રિફંડ કરશે અને તેનો ઉદ્દેશ્ય એ સુનિશ્ચિત કરવાનો છે કે ખાનગી શાળાઓ સ્વીકારવામાં આવેલી ફી અને નાણાં ખર્ચવામાં વધુ જવાબદારી દર્શાવે છે.
  • ઉલ્લંઘન કરનારાઓને વિવિધ જોગવાઈઓ હેઠળ ભારે દંડ અને જેલની સજા પણ કરવામાં આવશે

3. બાળકોનો મફત અને ફરજિયાત શિક્ષણનો અધિકાર (દિલ્હી એમેન્ડમેન્ટ) બિલ

“શિક્ષણનો અધિકાર અધિનિયમ, 2009, શાળામાં બાળકના પ્રવેશની બાબતમાં સ્ક્રીનીંગ પ્રક્રિયાઓને પ્રતિબંધિત કરે છે અને તેને કાયદા હેઠળ શિક્ષાપાત્ર બનાવે છે. જો કે, (RTE) અધિનિયમ, 6 વર્ષથી નીચેના બાળકોને લાગુ પડતો નથી અને તેથી નર્સરી વર્ગના પ્રવેશને લાગુ પડતો નથી ”. [2:1]

  • આ બિલમાં રાઈટ ટુ એજ્યુકેશન એક્ટમાં સુધારો કરવાનો અને ધોરણ 8 સુધી નો-ડિટેન્શન પોલિસીને રદ કરવાનો પ્રસ્તાવ છે.
  • આ સુધારાનો હેતુ પ્રાથમિક સ્તરથી જ શિક્ષણની ગુણવત્તા સુધારવાનો છે

"સૂચિત કાયદો ખાનગી શાળાઓમાં ફી ઘટાડવામાં નોંધપાત્ર મદદ કરશે અને જો નિર્ધારિત ધોરણોનું પાલન કરવામાં નહીં આવે, તો ઉલ્લંઘન કરનારાઓને ભારે નાણાકીય દંડ અને જેલની સજા ફટકારવામાં આવશે" - દિલ્હીના સીએમ અરવિંદ કેજરીવાલ [1:3]

સંદર્ભો :

  1. https://www.indiatoday.in/education-today/news/story/education-bills-delhi-275316-2015-12-02 ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  2. https://lawbeat.in/news-updates/pil-high-court-seeks-expedite-finalization-process-delhi-school-education-amendment-bill-2015 ↩︎ ↩︎

  3. https://www.hindustantimes.com/delhi/nursery-admissions-delhi-govt-schools-to-start-pre-primary-classes/story-tP57uJ0NJXIXdv7JG4n3UJ.html ↩︎ ↩︎ ↩︎

  4. https://www.newindianexpress.com/cities/delhi/2023/Dec/18/not-neet-not-jee-fierce-competition-for-nursery-admission-in-delhi-2642579.html ↩︎ ↩︎

  5. https://www.ndtv.com/education/delhi-nursery-admissions-2024-eligibility-points-criteria-explained-4598734 ↩︎