शेवटचे अपडेट: १७ ऑगस्ट २०२४

दिल्ली सरकारने एसटीपी क्षमता ^[१] पर्यंत वाढवण्याची योजना आखली होती.
-- डिसेंबर २०२३ पर्यंत ८१४ एमजीडी => जून २०२४ (पुन्हा चुकला) ^[२]
-- डिसेंबर २०२४ पर्यंत ९२२ एमजीडी
-- मार्च २०२५ पर्यंत ९६४.५ एमजीडी (१००% सांडपाणी प्रक्रिया)

ओखला एसटीपी हा आशियातील सर्वात मोठा सांडपाणी प्रक्रिया प्रकल्प असेल ^[३]

2024-25 अर्थसंकल्प: पाणी आणि सांडपाणी, आप सरकारच्या सर्वोच्च प्राधान्यांना 7,195 कोटी रुपये मिळाले , गेल्या आर्थिक वर्षातील 6,342 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त ^[४]

भाजपच्या दिल्ली सेवा नियंत्रणानंतर नोकरशाही अडथळे ^[४:१]

-- नोकरशाहीने केलेल्या कृत्रिम निधीच्या तुटवड्यामुळे डिसेंबर २०२३ ची अंतिम मुदत चुकली ^[५]
-- SC हस्तक्षेपामुळे एप्रिल 2024 च्या पहिल्या आठवड्यात DJB ला 760 कोटी आणि 1,927 कोटी रुपये निधी जारी करण्यास भाग पाडले ^[6]
-- STP साठी वाटप केलेल्या जमिनी DDA (केंद्र सरकारच्या अंतर्गत) ने परत घेतल्या आहेत ^[७]

सांडपाणी निर्मिती ~ 792 MGD ^[2:1] आणि उपचार सुमारे 566.9 MGD आहे फक्त ऑगस्ट 2024 ^[7:1]
-- विसावा यमुना नदीत उपचार न करता वाहतो

¶ एसटीपीची यादी ^[८]

दिल्लीतील 3 STP भारतातील शीर्ष 5 सर्वात मोठ्या STP मध्ये आहेत ^[9]
-- ओखला एसटीपी
-- राज्याभिषेक स्तंभ STP
-- कोंडली एसटीपी

ऑगस्ट २०२४ : दिल्लीतील डीजेबीचे सर्व कार्यात्मक एसटीपी एकूण एसटीपी क्षमता ६६७ एमजीडी ^[७:२]
-- प्रत्यक्ष उपचार म्हणून केवळ ८४.९% क्षमता वापर म्हणजेच ५६६.९ एमजीडी

¶ नवीन विकेंद्रित एसटीपी ^[१:१]

एकूण 92 एमजीडी क्षमतेसह 40 नवीन विकेंद्रित एसटीपी (डीएसटीपी) चे बांधकाम

स्थाने

• विविध ठिकाणी एकूण 60 एमजीडी क्षमतेचे 26 डीएसटीपी
• नजफगढ ड्रेनेज झोनमध्ये एकूण 32 एमजीडी क्षमतेचे 14 डीएसटीपी

टाइमलाइन

• डिसेंबर, २०२४ पर्यंत एकूण ५७.५७ एमजीडी क्षमतेचे २९ डीएसटीपी
• एकूण 34.43 MGD क्षमतेचे 11 DSTP (जमीन वाटपानंतर 12 महिने)

¶ प्रक्रिया केलेल्या पाण्याचा पुनर्वापर

• पाटबंधारे विभाग आणि वीज प्रकल्पांना 89 एमजीडी प्रक्रिया केलेले सांडपाणी पुरवठा ^[8:1]
• दिल्ली सिटी ऑफ लेक्स एसटीपी स्वच्छ पाणी या तलावांना पुरवते

¶ ¶ समोर मोठी आव्हाने आहेत

• डीजेबीला मोठ्या आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागत आहे कारण वित्त विभागाच्या नोकरशहांनी प्रकल्प कार्यान्वित करण्यासाठी निधीचा प्रवाह थांबवला आहे ^[४:२]
• दिल्ली जल मंडळाच्या अंदाजानुसार, राजधानी 2025 पर्यंत 925 MGD सांडपाणी (1,156 MGD पाणीपुरवठ्याच्या 80 टक्के) निर्माण करेल ^[5:1]
• 28 मंजूर औद्योगिक क्षेत्रांपैकी 17 13 CETP शी जोडलेले आहेत आणि 11 CETP शी जोडलेले नाहीत ^[१०]
• 683 JJCs पैकी 255 मध्ये सांडपाणी अडकवून त्यावर प्रक्रिया करण्याचे काम सुरू आहे ^[10:1]

संदर्भ

---

1. https://delhiplanning.delhi.gov.in/sites/default/files/Planning/chapter_8.pdf ↩︎ ↩︎

2. https://www.cnbctv18.com/india/delhi-govt-mulls-penalising-sewage-treatment-plant-engineers-for-pollution-in-yamuna-19444195.htm ↩︎ ↩︎

3. https://www.cnbctv18.com/india/for-a-clean-yamuna-delhis-biggest-sewage-treatment-plant-to-begin-trial-run-around-diwali-18137441.htm ↩︎

4. https://timesofindia.indiatimes.com/city/delhi/delhi-budget-2024-25-allocation-flow-boost-for-water-and-sewage/articleshow/108219739.cms ↩︎ ↩︎ ↩︎

5. https://www.deccanherald.com/india/delhi/delhi-missing-2023-deadline-to-treat-all-sewage-makes-2025-yamuna-cleaning-goal-challenging-2857323 ↩︎ ↩︎

6. https://www.newindianexpress.com/cities/delhi/2024/Apr/06/djb-row-sc-tells-finance-secy-to-release-funds-makes-agency-party-to-govts-plea ↩︎

7. https://www.downtoearth.org.in/waste/yamuna-continues-to-receive-sewage-as-8-stps-remain-dysfunctional-delhi-jal-board ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

8. https://delhiplanning.delhi.gov.in/sites/default/files/Planning/chapter_13.pdf ↩︎ ↩︎

9. https://www.iamrenew.com/sustainability/top-5-sewage-treatment-plants-stps-in-india-in-terms-of-capacity/ ↩︎

10. https://ddc.delhi.gov.in/sites/default/files/multimedia-assets/outcome_budget_2022-23.pdf ↩︎ ↩︎