Updated: 11/23/2024
Copy Link

ਆਖਰੀ ਅੱਪਡੇਟ ਮਿਤੀ: 19 ਅਗਸਤ 2024

ਪੰਜਾਬ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸਾਲਾਨਾ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਬਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 35-40% ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ (~ 4 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਦੀ ਕੀਮਤ 36,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ)

ਪ੍ਰਭਾਵ: 2024 ਸੀਜ਼ਨ

-- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਸਮਤੀ ਹੇਠਲਾ ਰਕਬਾ ~ 35.5% ਵੱਧ ਕੇ 6.71 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ [1]

ਪ੍ਰਭਾਵ: 2023 ਸੀਜ਼ਨ

-- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਾਸਮਤੀ ਦੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ~ 21% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ~ 6 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ [2]
-- ਰਾਜ ਭਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਖਰੀਦ ਮੁੱਲ ~ 1000 ਰੁਪਏ 2022 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ
-- 10 ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਗਲੋਬਲ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦੀ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਰਯਾਤ ਗੁਣਵੱਤਾ ==> ਵੱਧ ਮੰਗ

ਕੇਂਦਰੀ ਸਰਕਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਬਰਾਮਦ ਮੁੱਲ ਵਧਾ ਕੇ ਲੁੱਟ ਦੀ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਹੀ ਹੈ [3]
-- ਇਹ 2023 ਵਿੱਚ $1,200/ਟਨ ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ $950/ਟਨ ਰਹਿ ਗਿਆ
-- ਭਾਵ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤਕ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕ ਅਧਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਘੱਟ $750/ਟਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਬਾਸਮਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ

ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਹਨ:

1. ਬਾਸਮਤੀ ਵੱਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਹੱਥ

2. ਬਿਹਤਰ ਮਾਰਕੀਟ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ [4]

  • ਫਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ 2023-24 ਦੇ ਬਜਟ ਵਿੱਚ 1000 ਕਰੋੜ ਫੰਡ , ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਖਰੀਦ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੁੱਲ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਦਖਲ ਲਈ

3. ਨਿਰਯਾਤ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਓ [5]

  • ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 10 ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ
  • ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਸਾਇਣਕ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਡੀ ਬਾਸਮਤੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਰੱਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ
  • ਕਿਸਾਨ ਸਿਖਲਾਈ ਕੈਂਪਾਂ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
  • ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਡੀਲਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਬਾਸਮਤੀ 'ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ |

4. ਬਾਸਮਤੀ ਲਈ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ [6]

  • ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਚੋਗਾਵਾਂ ਬਲਾਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਰਹਿਤ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ
  • ਚੋਗਾਵਾਂ ਇਲਾਕਾ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਲੰਬੇ ਅਨਾਜ ਵਾਲੇ ਬਾਸਮਤੀ ਚੌਲਾਂ ਨੂੰ ਪਾਲਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਮੌਸਮੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਨਿਰਯਾਤ ਗੁਣਵੱਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
  • ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਕੀਤੇ ਸਰਵੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 3691 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਰਟਲਿਸਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਪ੍ਰਭਾਵ [7] [2:1]

  • ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕੁੱਲ ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਰਕਬਾ 30-32 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ (ਬਾਸਮਤੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਬਾਸਮਤੀ ਦੋਵੇਂ) ਹੈ।
ਸਾਲ ਬਾਸਮਤੀ ਖੇਤਰ
2024-25 6.71 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ [1:1]
2023-24 5.96 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ [1:2]
2022-23 4.95 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ
2021-22 4.85 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ

ਹੋਰ ਫਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ

ਗੈਰ -ਬਾਸਮਤੀ ਬਨਾਮ ਬਾਸਮਤੀ [8]

ਗੈਰ-ਬਾਸਮਤੀ ਝੋਨਾ ਬਾਸਮਤੀ ਝੋਨਾ
MSP ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਹਾਂ ਸੰ
ਫਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੋਰ ਘੱਟ
ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਭਾਰੀ (4,000 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ) ਘੱਟ (ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬਰਸਾਤੀ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ)
ਨਿਰਯਾਤ ਸੰਭਾਵੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਵਿਸ਼ਾਲ
ਪਰਾਲੀ ਹੋਰ ਘੱਟ
ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਪਰਾਲੀ * ਸੰ ਹਾਂ

ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ [8:1]

  • ਬਾਸਮਤੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਔਸਤ ਝਾੜ 20 ਤੋਂ 25 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਹੈ - ਜੋ ਕਿ ਗੈਰ-ਬਾਸਮਤੀ ਝੋਨੇ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 8-10 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਘੱਟ ਹੈ।
  • ਝੋਨੇ ਦਾ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ 2022-23 ਲਈ 2,060 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਸੀ।
  • 2023 ਵਿੱਚ, ਬਾਸਮਤੀ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 3,500 ਤੋਂ 5,500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹੀਆਂ [9]
  • ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਬਾਸਮਤੀ ਦਾ ਔਸਤ ਰੇਟ 2500 ਤੋਂ 3500 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁਇੰਟਲ ਰਿਹਾ ਜੋ ਕਿ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਨਹੀਂ ਸੀ |

- ਝੋਨੇ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਝਾੜ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਝੋਨਾ 57,680 ਤੋਂ 74,160 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਤੱਕ ਵੇਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਬਾਸਮਤੀ 64,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵੇਚੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਜਬ ਮਾਰਕੀਟ ਕੀਮਤ ਲਈ ਘੱਟ ਝਾੜ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ

ਸਾਰੇ ਕਾਰਕ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਬਾਸਮਤੀ ਚਾਵਲ ਦੀ ਫਸਲ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਮੰਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਅਤੇ ਕੋਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਰੁਕਾਵਟ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ :


  1. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=189743 ↩︎ ↩︎ ↩︎

  2. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/basmati-sells-for-record-5-005-qtl-in-bathinda-552193 ↩︎ ↩︎

  3. http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/112436112.cms ↩︎

  4. https://news.abplive.com/business/budget/punjab-budget-rs-1-000-cr-for-crop-diversification-bhagwant-mann-led-aap-govt-to-come-out-with- ਨਵੀਂ-ਖੇਤੀ-ਨੀਤੀ-ਵੇਰਵਾ-1587384 ↩︎

  5. https://www.babushahi.com/full-news.php?id=169006 ↩︎

  6. https://www.hindustantimes.com/cities/chandigarh-news/pilot-project-to-cultivate-residue-free-basmati-in-amritsar-minister-101694977132145.html ↩︎

  7. https://economictimes.indiatimes.com/news/economy/agriculture/punjab-targets-to-bring-20-pc-more-area-under-basmati/articleshow/101432079.cms?from=mdr ↩︎

  8. https://indianexpress.com/article/explained/the-case-for-basmati-as-a-paddy-replacement-in-punjab-despite-no-msp-and-lower-yield-8383858/ ↩︎ ↩︎

  9. https://www.tribuneindia.com/news/punjab/eyeing-good-returns-farmers-of-muktsar-bet-big-on-basmati/ ↩︎

Related Pages

No related pages found.